EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (EİT) KONSEYİ BAKANLARI TOPLANTISI
Blog No : 2013 / 40
02.12.2013
11 dk okuma

21. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Konseyi Bakanları Toplantısı 26 Kasım 2013 tarihinde Tahran’da düzenlendi. Afganistan, Azerbaycan, İran, Kırgızistan, Türkiye Dışişleri Bakanları, Pakistan Ulusal Güvenlik ve Dışişleri Başbakan Danışmanı, Türkmenistan Ekonomi Bakanı, Kazakistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı, Özbekistan ve Tacikistan Büyükelçisi ülkelerini bu toplantıda temsil ettiler. Bakanlar Konseyi Toplantısı’ndan önce 24-25 Kasım 2013 tarihinde Kıdemli Memurlar Toplantısı gerçeklemişti. Bakanlar Konseyi EİT örgütünün yüksek karar organıdır ve üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşmaktadır. Yılda bir kez toplanan Bakanlar Konseyi öncelikle politikaların, stratejilerin hazırlanmasından ve organizasyonun çalışma programlarının tasdik edilmesinden yükümlüdür. A

yrıca Bölgesel Planlama Konseyi (RPC), Daimi Temsilciler Komitesi (CPR) ve EİT Özel Teşkilatları’nın raporlarının gözden geçirilmesi ve benimsenmesi yetkilerine de sahiptir. İran İslam Cumhuriyeti Başkanı Hassan Rouhani, açılış konuşmasında katılan temsilcileri selamladı ve ülkesinin bölgesel işbirliğine dair görüşlerini dile getirdi. Ayrıca önümüzdeki zaman aralığında Organizasyon’u daha verimli hale getirmek için kurumsal yapıyı kapsayan reformlar ve planlanan görüşler ile ilgili çağrıda bulundu. EİT’in 21. Bakanlar Konseyi Toplantısı’nda Organizasyon’un başkanlığı bir yıllığına, bir sonraki toplantıya kadar Azerbaycan’dan İran’a devredildi. Açılış töreninde İran Dışişleri Bakanı Mohammad Jawad Zarif Azerbaycanlı meslektaşı Elmar Mammadyarov’dan başkanlığı devraldı. İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jawad Zarif, bölgenin büyümesi ve gelişmesi için üye ülkelere daha derin ve geniş bir işbirliği çağrısında bulundu. İran’ın EİT’teki işbirliğinde bir gelişmenin peşinde olduğunun ve bugünlerde böyle bir işbirliğinin bölgesel ülkelerin daha önemli roller oynamasına zemin hazırlayacağına inandığını belirtti.

EİT Genel Sekreteri Shamil Aleskerov Organizasyon çerçevesindeki gelişmeleri ve faaliyetleri özetledi. Üye devletleri ticaret, ulaşım ve enerji sektörlerinde işbirliklerini arttırmaya davet etti. Tercihli yapılan bir ticaret sözleşmesi olan ve tarifeleri azaltarak bölgesel ticareti arttırmayı hedefleyen EİT Ticaret Sözleşmesi’nin önceden yapılan uygulamalarına özellikle vurgu yaptı. Dışişleri Bakanları ve Üye Devletlerin Temsilcileri bölgesel işbirliğine olan bağlılıklarını tekrar dile getirdiler. Yukarıda da belirtildiği gibi, İran Devlet Başkanı Hassan Rouhani bölgesel ülkelerin ve üye devletlerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına EİT’te yeni düzenlemeler için çağrıda bulundu. Ayrıca İran Devlet Başkanı küresel ekonominin güncel durumuna ve çıkan krizlere değinerek bölgesel organizasyonlar çerçevesindeki işbirliğinin EİT üyelerini uluslararası ekonomik kargaşalardan koruyabileceğini ekledi. Başkan Rouhani artan bölgesel ticaretin tüm EİT Üye Devletlerinin ekonomilerinin gelişmesine olumlu etkide bulunacağını belirtti. Ayrıca Başkan Rouhani EİT Üye Devletlerinin coğrafi konumlarının ve EİT’in özgüvenlerini geliştiren bu ülkelerde gündemde olan Kuzey-Güney ve Doğu-Batı ulaşım koridorları sayesinde gelecekte çok daha geniş ve etkili bir yapıya sahip olacağının altını çizdi. 20 yıldır süren EİT Üye Ülkelerinin kapalı işbirliğinin gelecek ilişkilerinin de temelini oluşturacağını belirtti. İran Devlet Başkanı’na göre EİT üyelerinin aralarındaki işbirliğinin hali hazır durumu pek tatmin edici olmamakla birlikte bağların daha da gelişmesi için alt yapı tesislerinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Başkan Rouhani “Eğer EİT ülkeleri arasındaki ticaret ilişkileri genişlerse, bu onların gelişmeleri için ve aynı şekilde yatırım koşullarının yaratılması için de bir teşvik yaratacaktır.” demiştir. Ek olarak, değişimlerin EİT içerisinde yürütülmesi gerektiğine böylece Organizasyonun Üye Ülkelerinin işbirliğinin genişlemesine ve derinleşmesine katkıda bulunabileceğine dikkat çekmiştir.

Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, EİT bölgesi komşuluklarındaki ekonomik ve finansal krizler, enerji ve gıda güvenliği ve iklim değişiklikleri aynı şekilde bölgesel politik değişim süreçleri gibi küresel krizlerin bölgesel ve küresel düzeyde zamanında ve düzenli hareket edilmesine çağrıda bulunduğunu, bu yüzden de bölgesel işbirliğinin ve uyumun her zamankinden daha önemli olduğunu belirtti. Bu bağlamda, EİT’in Üye Devletlere güncel meydan okunmaları karşılamakta yardım etmek ve toplu çalışmayı geliştirmek için somut bir temel sağladığını söyledi. EİT üyelerinin eşsiz bir jeostratejik konuma sahip olduklarının ve EİT bölgesi belirgin ekonomik varlıkları, engin doğal kaynakları ve dinamik iş güçleri ile EİT uluslarının çıkarlarına yararlı olacak büyük bir gelişim potansiyeline sahip olduklarının altını çizdi. Dışişleri Bakanı Davutoğlu 1985 yılında kurulan EİT’in henüz geçerli bir ticaret anlaşması yapmadığına ve EİT üyeleri arasındaki ticaretin seviyesinin maalesef 2015 için öngörülen hedefin hala çok uzağında olduğuna değindi. Bu bağlamda, diğerleri arasında aşağıdaki hususların altını çizdi: “Ticaretin hacmini geliştirmek herhangi bir ekonomik işbirliği modelinin en önemli yönü olmalıdır. Bu bağlamda, EİT Ticaret Anlaşması (ECOTA) fikri çok büyük bir olanağı gösteriyor. Ancak bütün üye ülkeler bu ticaret işbirliği sözleşmesine taraf değil. Biz en azından listelerini bildiren ve diğer yasal ve usul gerekliliklerini tamamlayan saflar arasında ECOTA’nın bir an önce işlevsel hale gelmesini garanti etmek için mücadele etmek durumundayız. Bölgede ekonomik istikrara ve refaha katkıda bulunmayı amaçlayan bir çoklu ekonomik düzlem olan EİT bir an önce ECOTA’yı yürürlüğe koymalıdır.” “Ayrıca bölge içi ticaretin gelişmesinin amacı bölgemizde iyi işleyen bir ulaşım sisteminin varlığını gerektirir. Bölgemiz Avrasya’nın kalbinde ve üç kıtanın kesişme noktasındadır. Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması (TİFA) uygulanması ve bizim ulaşım-lojistik koridorlarımızın farkına varılması bölge çapında ulaşım koridorları oluşturmak için aracı olabilir.”

Bu içerikte, Davutoğlu Asya’yı Avrupa’ya İstanbul üzerinden bağlayan Marmaray Demiryolu Projesi’nin uygulanmasının öneminin ve böylece EİT’in amaçlarına katkıda bulunulduğunun altını çizmiştir. EİT’in 30. yıldönümüne doğru ilerlerken, Üye Devletlerin her zamankinden daha fazla etkileyici ve üretici organizasyonlar yaratması gerekmektedir. Türkiye Dışişleri Bakanı Davutoğlu kapsayıcı yapısal ve finansal reform sürecinin Organizasyon’un işlevsel amaçlarına ulaşabilmek adına gerekli olduğu kuruluş amacını dile getirmiştir. Ek olarak Davutoğlu, Akil Adamlar Grubu’nun EİT’in ve Sekreterliğin daha iyi işleyebilmesi için eşsiz bir fırsat oluşturduğunu söylemiştir. Akil Adamlar Grubu’nun değerli çabalarını methetmiştir. Akil Adamlar Grubu’nun geçen yıl Bakü’deki Bakanlar Konseyi Buluşması’nca uygun bulunan, Azerbaycan’ın üye devletler tarafından daha fazla dikkati hak ettiğine yönelik tavsiyelerine (AAG raporunda olduğu gibi), aynı zamanda da AAG’nin zaten belirttiği Organizasyon için zorunlu olan hususlara olan inancının altını çizmiştir. Daha fazla ertelenmeden AAG’nin tavsiyelerinin uygulanmasının zamanın şimdi olduğunun üzerinde durmuştur.

Akil Adamlar Grubu (AAG), 2010 tarihindeki EİT Zirvesi’nde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün önerisi üzerine Bakanlar Konseyinin, Organizasyonun devinimliliğini, verimliliğini ve görünürlülüğünü arttırmayı amaçlayan tavsiyelerini sunmak amacı ile kurulmuştur. AAG’nin başkanı tavsiyeleri içeren Grup Raporunu geçen yıl Bakü’deki Bakanlar Konseyi’nde sunmuştur. EİT’te gözlemci mevkisinde bulunan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) Dışişleri Bakanı Özdil Nami de EİT Bakanlar Konseyi’nde bulunmuştur. Bu bağlamda, Davutoğlu KKTC’nin gözlemci bir üye olarak varlığının hiç şüphesiz ki EİT üyelerinin daha zengin bir bölge yaratmaya yönelik ortak çabalarını güçlendireceğini belirtmiştir. Tahran Bakanlar Konseyi’nin EİT’in AAG Raporunu temel alan değişim sürecine yönelik duyurusu aşağıdaki gibidir: “Dışişleri Bakanları Konseyi, yirmi yıllık deneyimlere ve Akil Adamlar Grubu’nun (AAG) önerilerine dayanarak EİT reform sürecini ileriye taşımaya karar vermiş ve EİT Genel Sekreterliği’ne Üye Devletler ile işbirliği içerisinde, Organizasyonun devinimliliğini, verimliliğini ve görünürlülüğünü arttırmak için söylenen projenin zamansal sonuçlarını kararlaştırması için talimat vermiştir.

Konsey, en kısa zamanda uygulanması amacıyla Sürekli Temsilciler Komitesi’ne (CPR) AAG’nin tavsiyelerinin uygulanması için yol haritasını bitirmesi ve onaylaması için 2014 Ağustos’una kadar zaman vermiştir.” Ayrıca düzeltme sürecinin diğer hususlar yanında EİT bölgesi için güvenilir ve uzun ömürlü bir işbirliği çerçevesi oluşturan organizasyonun düzenleyici, kurumsal, bütçesel ve diğer gerekliliklerini ele alması konusunda da hemfikirdirler. EİT, İran, Pakistan ve Türkiye tarafından üye devletlerarasında ekonomik, teknik ve kültürel işbirliğini arttırmak amacıyla 1985 yılında kurulmuş olan hükümetler arası bölgesel bir organizasyondur. Bu organizasyon, 1979’da İran’daki İslam Devrimi’nden sonra aktivitelerine ara veren eski Kalkınma için Bölgesel İşbirliği (RCD) yerine geçmiştir. Yine de RCD’nin kurucu üyeleri, Organizasyonu yeni bir isim altında yeniden aktif hale getirmenin bölge çıkarlarına daha iyi hizmet etmek açısından zorunlu olduğunu görmüşlerdir. Organizasyon 1992 yılında Afganistan, Azerbaycan Cumhuriyeti, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan olmak üzere yedi üyeyi daha bünyesine alarak on ülkeyi kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Gerçek şu ki, EİT, Üye Devletlere ekonomik gelişme sağlamak, ticareti ve yatırım fırsatlarını geliştirmek için görüşme ortamı sağlamaktadır. EİT üyeleri coğrafi açıdan geniş bir alanı kapsamaktadırlar. Burası sınırdaş bir bölgedir. 450 milyonluk nüfusla, 8 milyon kilometre karelik bir alana yayılmış, geniş doğal kaynakları ve önemli jeostratejik konumu EİT’i Asya’nın doğusundan Avrupa’nın batısına kadar bir köprü haline getirmiştir. Her zaman şu gerçeği aklımızda tutmalıyız ki EİT gelecekte verimli, devinimli ve görünür bir organizasyon olarak işlediğinde bu mutlaka üye devletlerin çıkarlarına hizmet edecektir. Bunun gerçeklemesi için Üye Devletlerin ortak siyasal amacının olması gerekmektedir. Bir daha ki EİT Bakanlar Konseyi Buluşması 2014 yılında Pakistan’ın başkenti İslamabad’da gerçekleştirilecektir.

*Büyükelçi (E), EİT Akil Adamlar Grubu (AAG) Başkanı 


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.