Kutlu Acun -AVİM UEP Katılımcısı

 

Gelişmiş ülkeler ve yükselen ekonomilerin bir araya geldiği bir ekonomik iş birliği platformu olan G20’nin devlet başkanları zirvesi bu yıl Hindistan’ın ev sahipliğinde gerçekleşti. Başkent Yeni Delhi’de düzenlenen zirveye, Hindistan Başbakanı Narendra Modi liderlik etti. Hindistan Dönem Başkanlığı’nın teması “Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek” olarak belirlendi.[1]

Hindistan’da düzenlenen G20 zirvesi’nin uluslararası boyutunun yanı sıra Hindistan iç siyasetine etkileri de dikkat çekmektedir. Zirve Hindistan’da bir iç siyaset enstrümanına dönüşmüştür. Aşağıda G20’nin kritik çıktılarını ve bunların Hindistan iç siyasetine olan yansımalarını ele alacağız.

Zirvenin çeşitli yönlerden önemli gelişmelere sahne olduğu söylemek yanlış olmaz. Bu gelişmelerden ilkini, zirve sonrası yayınlanan deklarasyonda Rusya’ya yönelik herhangi bir kınama bulunmaması olarak gösterebiliriz. Endonezya’nın Bali kentinde gerçekleşen bir önceki G20 zirvesinin aksine, Hindistan’da düzenlenen G20 zirvesinde diplomatik olarak daha yumuşak bir dil kullanılmıştır. Deklarasyonda “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali” gibi kullanımlar yerine “Rusya – Ukrayna savaşı” gibi daha tarafsız olarak değerlendirilebilecek bir dile başvurulsa da sınır bütünlüğünün önemine de dikkat çekilmiştir. Deklarasyonun hem Batı hem de Rusya tarafından hoş karşılanması, uluslararası medyada Hindistan’ın diplomatik bir başarısı olarak değerlendirilmiştir. Gerçekten de, zirvenin diplomatik olarak kritik önemde olduğu ve beklentinin de daha gerilimli bir zirve olduğu düşünülürse deklarasyonu bir başarı olarak kabul etmek doğru olabilir. Ancak, bu Modi hükümetinin G20’yi kendisinin ve partisinin bir imaj çalışması olarak kullandığı gerçeğini de değiştirmiyor. Zira, iktidar partisi mensupları da medyaya verdikleri demeçlerde G20’deki diplomatik başarı hakkında Modi’nin liderliği temasına güçlü vurgular yaptılar.[2] Hindistan hükümeti daha G20 hazırlıkları esnasında dahi ‘güçlü’ bir görüntü vermek maksadıyla başkent Yeni Delhi’de yaşayan evsizlerin görünmeyecekleri noktalara taşınması, sokak hayvanlarının temizlenmesi, kötü görüntülerin büyük billboardlar aracılığıyla kapatılması gibi düzenlemeler yapmıştı. Kongre Partisi’nin lideri Rahul Gandhi ise konuyla ilgili “Hükümet fakir insanlarımızı ve hayvanlarımızı saklıyor, Hindistan’ın gerçeklerini ziyaretçilerimizden saklamaya gerek yok” yorumunda bulundu.[3]

Hindistan’ın zirvede resmi isim olarak ‘India’ yerine ‘Bharat’ ismini kullanması da son zamanlarda gündemde yer alan ülkenin isim değiştireceğine yönelik tartışmaya yeni bir boyut kattı. İktidar partisi BJP mensupları, değişikliğin sebebi olarak ‘India’ adının kolonyal dönemde kendilerine İngilizler tarafından verilmesini gösterirken, Hindistan muhalefetinin lideri Rahul Gandhi asıl sebebin 2024 seçimleri için kurdukları ittifakın adının I.N.D.I.A. (Indian National Developmental Inclusive Alliance) olması ile alakalı olduğunu söylüyor.[4] Her ne kadar konuyla ilgili resmi bir açıklama olmasa da Bharat isminin Hindistan tarafından uluslararası alanda ilk kez kullanılmadığını ve ismin Hindistan anayasasında ülkeyi tanımlayan bir ad olarak zaten var olduğunu söylemek yerinde olacaktır.

Zirvenin bir diğer önemli konusu da Hindistan-Orta Doğu- Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC)’e yönelik imzalanan Mutabakat Zaptı olmuştur. Hindistan’ı Avrupa’ya kara ve deniz yoluyla bağlayacak olan bu koridor, bir ticaret koridoru olmasının yanı sıra enerji ve veri aktarımını da amaçlıyor. IMEC aynı zamanda Batı’nın Kuşak ve Yol Girişimi’ne bir alternatifi olarak da değerlendiriliyor.

Yeni Delhi’deki G20 Zirvesi’nde ev sahibi ülkenin önerisi sonucu Afrika Birliği’nin G20’ye kalıcı üyeliği için de anlaşmaya varıldı. Afrika Birliği ile aynı statüde olan Avrupa Birliği’nin kalıcı üye olmasına rağmen Afrika Birliği’nin şimdiye kadar sadece gözlemci olarak G20’de bulunuyor olması platformun adil bir yapıya sahip olmadığı şeklinde eleştiri almasına sebep oluyordu. Başbakan Narendra Modi konuyla ilgili “G20’nin ve Küresel Güney’in sesinin güçleneceği” yorumunda bulundu.[5] IMEC’e yönelik imzalanan Mutabakat Zaptı ve Afrika Birliği’nin platforma üyeliği gelişmeleri de Hindistan kamuoyuyla ülkenin ve Modi’nin imajına katkıda bulunacak şekillerde servis edildi. Örneğin, zaten gerçekleşmesi beklenen Afrika Birliği’nin kalıcı üyeliğinin Modi’nin önerisiyle gerçekleştiği ön plana çıkarılıyor. Muhalefet blokunu oluşturan I.N.D.I.A. ittifakının tarafsız olmadıkları gerekçesiyle 14 medya kuruluşunu boykot etme kararı almasını da iktidarın medya üzerindeki etkisine bir tepki olarak okuyabiliriz.

G20 Zirvesi sonrası iktidar ve muhalefet blokları arasında geçen tartışmaları aslında Hindistan’ın içinde bulunduğu makro trendin bir parçası olarak da okuyabiliriz. BJP iktidarında Hindistan’ın giderek otoriterleştiği artık bir sır değil. Örneğin, Hindistan Freedom House’ın her yıl yayınladığı özgürlük endeksinde tarihinde ilk kez 2021 yılında ‘kısmen özgür’ olarak sınıflandırıldı.[6] Yine 2022 yılında yayınlanan raporda da sivil ve siyasal özgürlükler kategorilerinde geriledi. Hindistan demokrasisindeki bu gerileme, 2024 yılında yapılacak genel seçimlerde muhalefetin ana söylemini oluşturuyor demek de yanlış olmaz. İktidar partisi BJP muhalefeti Hinduizm’i hedef almakla suçlarken muhalefet lideri Rahul Gandhi iktidar partisinde ‘Hindu’ olan hiçbir ögenin olmadığını ve Hindistan’da demokratik kurumların geniş ölçekli bir saldırı altında olduğunu düşünüyor.[7]