Tuğçe TECİMER ÖZÜBERK(*)

AVİM UEP Katılımcısı

Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA), sosyal medya dahil olmak üzere çeşitli mecralardan Türkiye’ye karşı düşmanca ve saldırgan tutumunu sürdürmektedir.[1] ANCA tarafından Disney Plus'a karşı yürütülen, Atatürk dizisi projesinin iptal edilmesi için yapılan baskılar hoşgörüsüzlüğün ötesinde ANCA’nın bilindik Türk düşmanlığının yeni bir göstergesini oluşturmaktadır. ANCA’nın bu girişimi nefret söylemlerinden hiçbir şekilde kaçınmadığını göstermektedir. ABD içinde faaliyet gösteren bu örgütün uluslararası nezaket sınırlarını aşarak, farklı kültürel ve tarihsel perspektiflere karşı tahammülsüzce propaganda yürütmesine, tarihsel olayları kendi siyasi amaçları doğrultusunda istismar etmesine hoşgörülü davranılması düşünce ve ifade özgürlüğü kavramlarıyla açıklanamayacak bir durumdur.

Türk halkı için ölçülemeyecek ve kıyaslanmayacak bir değeri olan Mustafa Kemal Atatürk, modern Türkiye'nin inşasında kilit rol oynamış ve ülkeyi çağdaşlaştırmak için önemli adımlar atmıştır. Dolayısıyla, onun hakkında yapılacak bir dizi veya film, Türk halkının tarihsel mirasına yönelik bir saygı göstergesidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve tarihi önderi olan Mustafa Kemal Atatürk, dünya çapında da tanınmakta ve saygı görmektedir. Daha önceki bir yazımızda bahsedildiği gibi UNESCO’nun 1981 yılını Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılı olarak ilan etmesi bunun en somut örneklerindendir.[2]

Nefret söylemleri ile tarihsel kişiliklere saldırıda bulunmak, sadece bu kişilerin anısına zarar vermemekte, toplumlar arasında ayrılık ve düşmanlık tehlikesini yaratmaktadır. ANCA’nın bahsi geçen baskı kampanyası, düşmanca eylemlerinden sadece bir tanesidir. Gerek yaptıkları video yayınları gerek yazıları ile baskı kurarak etkili olmaya çalışan ANCA, örnek olarak Türkiye’ye teknoloji anlaşması imzalamak için gelen meşhur sanayici ve yatırımcı Elon Musk’ın Anıtkabir ziyareti sonrası bir kınama yayınlamış ve sosyal medya üzerinden Musk’a saldırmıştır.[3] Görülmektedir ki, ANCA çıkarları ile ters düştüğüne inandığı kişi ve kurumlara karşı hiçbir fark gözetmeksizin her türlü baskı yöntemleri uygulamaktan kaçınmamaktadır.

Sanat, edebiyat ve sinema gibi ifade biçimleri, insanların düşüncelerini ve deneyimlerini aktarmanın önemli yollarıdır. Disney Plus’ta yayınlanması planlanan Atatürk dizisinin içeriği ile ilgili henüz kimse fikir sahibi değilken ANCA’nın dizinin yayınlanmasına engel olmaya çalışması aynı zamanda sanatı ve sanatçıları da hedef almaktadır.  ANCA, sansür ve baskı ile sanatsal özgürlüğe engel olmakta, dünya sanatçılarını sosyal medya üzerinden yürüttüğü kampanya ile baskı altında tutarak kendi menfaatleri doğrultusunda yönlendirmeye çalışmaktadır.

Türk tarihini hedef alan ithamların yer aldığı dizi, film ve yayınlar sıklıkla farklı ortamlarda yer almaya devam etmektedir. Bu yapımlara Amerika’daki radikal Ermeni örgütleri tarafından doğrudan ve dolaylı yollarla destek sağlanmaktadır. Örneğin Disney Plus’ta yayınlanan Moon Knight adlı süper kahramanlık dizisinde, senaryoyla bir ilgisi olmamasına rağmen, zorlama bir şekilde “Ermeni Soykırımı” ifadesi kullanılmıştı. Yurt dışında yaşayan Türklerin bu türden ithamlar nedeniyle ciddi anlamda toplumsal baskıya maruz kaldığı bilinmektedir. Türklere karşı haksız ithamlarda bulunan söylemler ve girişimler sadece kendi çaplarında değerlendirilmemeli, yarattıkları Türk ve Türkiye aleyhtarı toplumsal algının vahim sonuçlara kapı açabileceği akılda tutulmalıdır.

Bu türden baskılar Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesine yönelik yoğun çalışmaların sürdürüldüğü bu dönemde şüphesiz ki yapıcı olmaktan çok uzak, toplumları birbirinden uzaklaştıracak ve süreci olumsuz etkileyecek gelişmelerdir. ANCA’nın normalleşme sürecini bozmaya yönelik faaliyetlerinin diaspora Ermenilerinden ziyade Ermenistan’da yaşayan Ermenileri olumsuz etkileyeceği de bir gerçektir. ANCA, Ermeni asıllı Amerikalıların ve genel olarak tüm Ermenilerin çıkarları için mücadele ettiğini iddia etmektedir. Bu doğrultuda örgütün Türkiye’ye karşı düşmanca tutumunu bir kenara bırakarak, Ermenistan’da yaşayan soydaşlarının çıkarlarını gözetmesi için çalışması daha yerinde olacaktır.

Neticede ANCA'nın Disney Plus'a Atatürk dizisini kaldırmak için baskı yapması hoşgörüsüzlüğü ve siyasi amaçlarla tarih kullanımını yansıtan bir durumdur. Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde ulaşılması hedeflenen olumlu gelişmeleri, her iki ülkenin çıkarlarının gözetilmesi bağlamında artık üçüncü tarafların sabote etmesine izin verilmemelidir. Topraklarında yaşadıkları ülkelerin de bu radikal diasporaya göstermekte oldukları hoşgörüde sorumluluklarının bulunduğunu göz ardı etmemek gerekir. Türkiye’de yoğun izleyici ve takipçi kitlesine sahip olan Disney Plus’ın ise Türkiye’ye karşı yıllardan beri süregelen tutumu ve amacı malum olan ANCA’nın diretmelerine boyun eğmemesi, politik konularla imajını zedeleyerek Türkiye’deki takipçilerini kaybetmemesi ve projeyi hızlandırarak devam ettirmesi sadece Türkiye’de değil, tüm dünyadaki imajını koruması açısından önemlidir.

(*) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi

(**) Görsel: "What is Hate Speech?” (“Nefret Söylemi Nedir?”), United Nations (Birleşmiş Milletler), https://www.un.org/en/hate-speech/understanding-hate-speech/what-is-hate-speech