Bu analiz yazısının aslı İngilizce olarak 24 Temmuz 2023 tarihinde kaleme alınmıştır. AVİM Çevirmeni Ahmet Can Öktem makalenin tercümesine katkı sağlamıştır.
24 Temmuz 2023 tarihinde Türkiye, Cumhuriyet’in temellerini atan Lozan Barış Antlaşması’nın 24 Temmuz 1923’te imzalanmasının yüzüncü yıldönümünü gururla kutlamıştır. Geçmişte çeşitli AVİM yazılarımızda, Lozan Barış Antlaşması’nın Türkiye Cumhuriyeti ve Türk tarihi için önemine dikkat çekmiştik.[1]
Lozan Barış Antlaşması, Türk tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu Antlaşma, Mustafa Kemal önderliğindeki Milliyetçi Hareket’in, yenilgiye uğramış İmparatorluğun imzalamak zorunda kaldığı Sevr Antlaşması’nı feshetme ve kendi şartlarıyla galip Müttefiklerle yeni bir antlaşma müzakere etme gücüne sahip olduğunu ortaya koymuştur. Antlaşma, çökmüş bir imparatorluktan, bağımsız ve egemen bir Türk devleti kurma başarısını göstermiştir. Anlaşma, İtilaf Devletlerinin bu bağımsız ve egemen ulus-devleti tanımalarını ve Türkiye’nin egemen uluslar ailesine eşit haklara sahip bir ortak olarak dahil edilmesi sağlamıştır. 1927 yılında Mustafa Kemal Atatürk, Ankara’da kurucusu ve başkanı olduğu Cumhuriyet Halk Partisi’nin milletvekilleri ve temsilcileri önünde verdiği ve “Nutuk” olarak adlandırılan tarihi konuşmasında, Lozan Barış Antlaşması’nı şu şekilde nitelendirmiştir:
“Bu antlaşma, Türk milletine karşı, yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sévres Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasi zafer eseridir!”[2]
Lozan Barış Antlaşması’nın, Mustafa Kemal’in Türkiye’nin egemenlik ve bağımsızlığının sağlanması gerektiğine ilişkin görüşlerini içeren ve 21-22 Haziran 1919 tarihli Amasya Bildirgesiyle başlayan uzun bir mücadelenin en son noktasını simgelediğinin altını çizmek gerekmektedir. Daha sonra Erzurum ve Sivas’ta düzenlenen Milliyetçi Kongreler bu görüşleri Misak-ı Milli olarak onaylamıştır. Bu uzun ve zorlu mücadelede iki temel ve vazgeçilmez hedef vardır: egemenlik ve bağımsızlık. Bu iki kavramın, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerini oluşturduğunun da vurgulanması gerekmektedir.
Birinci Dünya Savaşı sonunda galip gelen İtilaf Devletlerinin, yenilgiye uğrattıkları üç büyük imparatorluğa cezalandırıcı barış şartlarını dayattıkları unutulmamalıdır. Osmanlı İmparatorluğu, 1920 yılında Sevr Antlaşması’na boyun eğmek zorunda bırakılmıştır. Ancak, iki yıl kadar kısa bir süre içinde yaşanan olaylar, Türklerin Sevr’i yırtıp atmasına ve çok farklı bir barış antlaşmasını müzakere etmesine olanak sağlamıştır. Diğer bir deyişle, Birinci Dünya Savaşı sonunda son sözü Türkiye ve Türkler söylemiştir. Aşağıdaki açıklama, Lozan Barış Antlaşması’nın girişinde yer almaktadır:
“Türkiye 1914 yılından beri Doğunun dirliğini bozan savaş durumuna, birlikte, kesinlikle son vermek isteğiyle, Ve kendi uluslarının ortak genlik ve mutluluğu için gerekli olan dostluk ve ticaret ilişkilerini aralarında yeniden kurmak amacı ile, Ve bu ilişkilerin devletlerin bağımsızlık ve egemenliğime saygı ilkesine dayandırılması gereğini düşünerek, bu konuda bir Andlaşma yapmağa karar vermişler ve yetkili Temsilcileri olarak…”
Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının üzerinden bir asır geçmiş ve bölgede zaman zaman kanlı çatışmalara dönüşen sorunlara rağmen, geçerliliğini korumaya devam etmektedir. Bu yıl bazı grupların, Antlaşma’nın bir asır önce imzalandığı Cenevre’deki Beau-Rivage Palace Oteli önünde, Antlaşma’nın değiştirilmesi talebiyle gösteri düzenlemesi dikkat çekmektedir.[3] Bu tür eylemler aslında, Antlaşma'nın Türkiye için ne kadar önemli olduğunu ve özenle korunması gerektiği Türk kamuoyuna göstermektedir. Bu bağlamda, Türkçe'deki şu atasözünü hatırlamakta fayda vardır: Bir musibet bin nasihatten iyidir.
*Fotoğraf: https://www.kulturportali.gov.tr
[1] Teoman Ertuğrul Tulun, “Peace Treaty Of Lausanne And The End To Armenian Aspirations,” Center For Eurasian Studies Analysis Series 2016, no. 4 (07 2016): 9, https://doi.org/10.5281/zenodo.3700101; Teoman Ertuğrul Tulun, “The Ninety-Seventh Anniversary Of The Signing Of The Peace Treaty Of Lausanne,” Center For Eurasian Studies Comentary Series 2020, no. 21 (July 21, 2020): 3, https://doi.org/10.31219/osf.io/qs6nv.
[2] Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk: A Speech Delivered by Mustafa Kemal Atatürk, 1927 (Ministry of Education Print. Plant, 1963), 634.
[3] Rudaw. “Kürtler Lozan Antlaşması’nın 100. yılını protestolarla karşılıyor.” 23 Haziran 2023. https://www.rudaw.net/turkish/world/220720232.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
TÜRKİYE LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI'NIN YÜZÜNCÜ YILDÖNÜMÜNÜ GURURLA KUTLAMAKTADIR
Teoman Ertuğrul TULUN 01.08.2023 -
PAPA’NIN AZERBAYCAN ZİYARETİ: EVRENSEL KARDEŞLİK İÇİN BİR SINAMA
Teoman Ertuğrul TULUN 17.09.2016 -
ONBİRİNCİ KURULUŞ YILDÖNÜMÜNDE AVİM
Teoman Ertuğrul TULUN 27.01.2020 -
AVRUPA PARLAMENTOSU’NUN İSVEÇLİ ÜYESİNİN KARABAĞ ZİYARETİ VE AZERBAYCANLILARIN UNUTULAN ACILARI
Teoman Ertuğrul TULUN 16.02.2018 -
ERMENİSTAN, AB VE EKONOMİK DESTEK İÇİN YENİ BİR ÇERÇEVE
Teoman Ertuğrul TULUN 30.07.2018
-
ERMENİSTAN’IN İRAN’A SİLAH SATIŞI
Ömer Engin LÜTEM 08.12.2010 -
AZERBAYCAN ERMENİSTAN ARASINDA LAÇIN KORİDORU GERGİNLİĞİ
AVİM 04.08.2023 -
YENİ ZELANDA SALDIRISI VE ERMENİ DİASPORASININ TERÖRLE SINAVI
Aslan Yavuz ŞİR 19.03.2019 -
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN UTANÇ KAMPLARININ VARLIĞI YANGIN FELAKETİNE RAĞMEN DEVAM EDİYOR
Gülperi GÜNGÖR 24.09.2020 -
AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ BEYİN FIRTINASI TOPLANTISI
AVİM 30.11.-0001
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS