Bilindiği üzere, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Dairesi, 15 Ekim 2015 tarihinde Perinçek v. İsviçre davasına ilişkin kararını açıklamıştır. Büyük Daire, İsviçre’nin Doğu Perinçek’in ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiğini tespit etmiş, 1915 olayları ile ilgili ‘Ermeni soykırımı’ iddialarını ‘uluslararası bir yalan’ olarak nitelendirdiği için dava açılan Doğu Perinçek’in İsviçre mahkemeleri tarafından haksız yere mahkum edildiğine hükmetmiştir.

AİHM’in verdiği bu nihai karar Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler bakımından bağlayıcıdır ve içtihat oluşturmaktadır. Dr. Perinçek’in ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ortaya koyan bu karar sonucunda, İsviçre’nin gelecekte bu tür ihlallerin yaşanmasını engellemek için kanunlarında veya uygulamalarında gerekli düzeltmeleri yapması beklenmektedir.

Öte yandan, İsviçre, geçmişte ifade özgürlüklerini ihlal ettiği ve de AİHM’ne başvurmayan üç Türk’ün -Ali Mercan, Ethem Kayalı ve Hasan Kemahlı- mağduriyeti için ne yapacaktır?

Hatırlanacağı üzere, 16 Ekim 2008 tarihinde Winterhur mahkemesi, 30 Haziran 2007 tarihinde Winterthur’da düzenlenen bir toplantıda ‘Ermeni soykırımını’ tarihsel ve uluslararası bir yalan olarak nitelediği için Ali Mercan’ı suçlu bulmuştu. Aynı zamanda, Bern ve Zürih Atatürkçü Düşünce Dernekleri başkanları Ethem Kayalı ve Hasan Kemahlı, toplantıyı düzenledikleri için bu suça iştirak ettikleri gerekçesiyle mahkeme tarafından suçlu bulunmuştu. Davalıların temyiz başvuruları, 9 Şubat 2010 tarihinde Zurih Kantonu Temyiz Mahkemesi tarafından, daha sonra 16 Eylül 2010 tarihinde İsviçre Federal Mahkemesi tarafından reddedilmişti. Nihayetinde, davalılar para cezalarına çarptırılmıştı.[1][2]

İsviçre, Ali Mercan, Ethem Kayalı ve Hasan Kemahlı ihlal edilen haklarını nasıl telafi edecektir? Daha genel anlamda, yıllarca ifade özgürlüğü hakkından mahrum bıraktığı İsviçre’deki Türk toplumu için ne yapacaktır?

İsviçre, 1915 olayları ile ilgili olarak ifade özgürlüğünü Türkler aleyhine kısıtlamasıyla bilinmektedir. İsviçre hükümeti, ‘soykırım lobisinin’ politikaları doğrultusunda, ‘Ermeni soykırımı’ söylemine muhalif görüşleri bastırmış ve Ermeni tarih anlatımını dayatmıştır. Ermenilerin propaganda yapmalarına izin verirken, Türklerin bu propaganda çalışmalara karşılık vermesine mani olmuştur.

Ayrıca, İsviçre yasaları ‘Ermeni soykırımı’ söylemini reddetmeyi suç sayacak kadar ileri gitmiştir. Perinçek davası ve yukarıda değinilen üç Türk’e ilişkin davada görüldüğü üzere, görüşlerini açıkça ifade edenler İsviçre mahkemeleri tarafından mahkum edilmiştir. Genel olarak, 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarına karşı Türklerin kendilerini ve tarihlerini savunmaları engellenmiştir.

Bu bağlamda, AİHM’in son kararı Türklerin İsviçre tarafından yıllarca mağdur edildiğini ortaya koymaktadır.

Dolayısıyla, İsviçre’nin bu karardan ibret alması gerekmektedir. Öncelikle, yukarıda da bahsedilen ifade özgürlüğü ihlallerinin engellenmesi için gerekli adımları atması gerekmektedir. Ayrıca, tek taraflı Ermeni tarih anlatımını dayatmayı kesmeli ve Türklerin serbestçe karşıt görüşlerini dile getirebilmelerini sağlamalıdır.

Tüm bunlara ek olarak, İsviçre bunca yıldır ifade özgürlüklerini kısıtladığı ve susturduğu Türklerden özür dilemelidir.[3] En başta, görüşlerini ifade ettikleri için mahkum ettiği Türklerden özür dilemelidir. Bu özürler, İsviçre’de yaşayan Türk toplumuna yapılan haksızlıkların ve adaletsizliklerin en azından bir kabulü olacaktır.