16 Kasım 2025 tarihinde Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te “Orta Asya Devlet Başkanları 7. İstişare Toplantısı” gerçekleşti. Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı’nın ilki 2017 yılında, BM Genel Kurulu’nda Özbekistan tarafından önerilmiştir.[1] 2018 yılında Kazakistan’da ilk Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı düzenlenmiştir. Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı, beş Orta Asya ülkesi arasındaki iş birliği ve diyalog mekanizmasıdır. Bu yönüyle, yalnızca bölge ülkelerini kapsayan tek diyalog mekanizması özelliği taşımaktadır. 2024 yılında Kazakistan’da gerçekleşen İstişare Toplantısı’nda “Orta Asya-2040” strateji belgesi kabul edilmiş ve aynı yıl ilk kez Orta Asya Güvenlik Konseyi Sekreterleri Toplantısı düzenlenmiştir.[2] Bu açıdan söz konusu platform sayesinde, zaman içinde ortak bir vizyon ve iş birliği anlayışının güçlendiği görülmektedir. Düzenlenen son üç İstişare Toplantısı’na Azerbaycan lideri de onur konuğu olarak davet edilmiştir.

16 Kasım tarihinde Taşkent’te düzenlenen Yedinci İstişare Toplantısı’nda bölge liderleri tarafından bölgenin artan stratejik önemi, bölgesel güvenlik için iş birliği, ortak lojistik ağının kurulması gibi konular ele alınmıştır.[3] Özbekistan lideri Mirziyoyev’in zirve öncesinde, “Orta Asya: Yeni Bir Çağın Eşiğinde" (Central Asia on the Verge of a New Era)” adlı makalesi yayımlanmış ve makalede Orta Asya’nın son dönemde stratejik öneminin arttığı ifade edilmiştir.[4] Özbekistan lideri zirvede, “Orta Asya Topluluğu’nun oluşturulmasını, bir Sekreterya ve Aksakallar Konseyi’nin kurulmasını önermiştir.[5] 2016 yılında iktidara gelen Özbekistan lideri Mirziyoyev, 2017 yılında BM Genel Kurulu sırasında Özbekistan’ın yeni dış politika vizyonunu açıklamış ve burada Orta Asya’daki bölgesel entegrasyonun ve iş birliklerinin önemine değinmiştir.[6] Ayrıca bu tarihten itibaren Özbekistan’ın bölgesel güvenliğe ve iş birliğini dış politika öncelikleri arasında gördüğü belirtilmektedir.[7] Bu bağlamda Mirziyoyev’in Taşkent zirvesindeki önerilerini Özbekistan’ın dış politika yönelimi doğrultusunda okumak mümkündür.

Yedinci İstişare Toplantısı sonunda liderler tarafından,  “Ortak Bildiri”, “Azerbaycan'ın Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı'na Tam Üye Olarak Katılımına İlişkin Karar”, “Orta Asya'da Bölgesel Güvenlik ve İstikrar Konsepti”, “2026-2028 Dönemi için Orta Asya’da Güvenlik Riskleri ve Bu Riskleri Önlemeye Yönelik Tedbirler” belgeleri imzalanmıştır.

Azerbaycan’ın Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı’na Tam Üye Olması

Taşkent Zirvesi’nin en önemli sonucu, son üç zirveye davet edilen Azerbaycan’ın Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Toplantısı’na tam üye olmasının kabul edilmesidir. Bir sonraki İstişare Toplantısı’nın “Orta Asya-Azerbaycan İstişare Toplantısı” adıyla düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.[8] Böylece bölge liderleri tarafından, Azerbaycan’ın bölgenin bir parçası olduğu kabul edilmiştir. Aynı zamanda Orta Asya'nın ilgi alanını, Kafkaslar’a genişlettiği söylenebilir. Böylece, Orta Koridor’un güçlendirilmesine olanak sağlayabilir. Azerbaycan’ın bölgeselleşme sürecinin derinleşmesi; ABD, AB ve Çin’in Orta Asya ülkeleri ile gerçekleştirdiği zirvelere ilerleyen dönemlerde Azerbaycan’ın dahil edilmesini mümkün kılabilir.

Orta Asya ülkeleri arasında bölgesel iş birliğinin derinleşmesi ve Azerbaycan’ın Orta Asya’nın bir parçası haline gelmesi, Türkiye’nin bölge politikaları ile uyumluluk göstermektedir. Zirvede yer alan, Tacikistan haricindeki tüm ülkeler Türk Devletleri Teşkilatı üyesidir. Bu nedenle, bölge ülkeleri arasında artan iş birliği, bölgesel sorunlara yönelik ortak tutumu, kurumsal girişimleri Türk Devletleri Teşkilatı ile iş birliği alanı oluşturabilir. Aynı zamanda Azerbaycan’ın tam üye olarak kabul edilmesi Orta Koridor’un güçlendirilmesine zemin hazırlayabilir.

*Görsel: Anadolu Ajansı