Guardian’da köşe yazarı olan Nick Cohen’in 5 Aralık 2020’de yazdıkları ilgi çekiciydi. Zorla çalıştırma kavramından yola çıkarak Cohen okuyuculara köleliğin günümüzde insanların alıştığı bir şey haline gelmek üzere olduğunu ifade etmiştir. Çin pamuk endüstrisindeki Uygurlara işaret ettiği yazısında onların ‘iş yeri’ndeki koşullarından bahsetmiştir. Dahası Cohen, Uygurların Zorla Çalıştırılması Önleme Yasasını zayıflatmaya çalışmakla suçlanan Apple, Nike ve Coca-Cola gibi büyük şirketlerin lobicilerine yazısında yer vermiştir. Söz konusu şirketlere yöneltilen suçlamaların arkasında yatan sebep, bu şirketlerin Çin’deki tedarik zincirlerine zarar vermek istememelerine ilişkindir.[1] Mart ayında Avustralya’daki bir düşünce kuruluşunun hazırladığı raporda adı geçen şirketler arasında Uygurların durumuna ilişkin sessiz kalmayanlar da olmuştur. Örneğin İsveçli dev giyim markası H&M, artık Sincan’da üretilen ürünleri tedarik etmeyeceklerini ve Çinli tedarikçilerle 'dolaylı' bağlarını keseceklerini açıklamıştır.[2]
Büyük şirketler ve bu şirketlerle ilgili haberler son zamanlarda gündemden düşmemektedir. Son zamanlarda Uygurları tespit etmek için bir yüz tanıma sistemini test etmekle suçlanan Huawei ön plandaydı. Bu haberlerin üzerine dünyaca ünlü bir futbolcu markayla olan ilişkisini sonlandırdığını açıklamıştır. Futbolcu, Huawei’yi “bu kitlesel baskıyı kınamak için olabildiğince somut adımlar atmaya” davet etmiştir.[3] Huawei suçlamaları kabul etmemiş ve geliştirdikleri teknolojinin böyle bir amaca hizmet etmediğini belirtmiştir.
Peki ya tüketiciler? Cohen yazısının devamında kışkırtıcı bir şekilde şunu soruyordu: “Tüketiciler [akıllı telefonlar, akıllı giysiler ve akıllı eğitmenler] nereden geldiklerini bilmek mi istiyor yoksa arzlarının yasaklar nedeniyle kesintiye uğramasını mı istiyor?.”[4] Cevap ne olursa olsun, Uygurların ve diğer azınlıkların Sincan’da karşı karşıya olduğu baskılara ilişkin medyada yer alan tanınmış şirketlerle ilgili haberlerin dünyanın dört bir yanından dikkat çektiği kesin görünmektedir.
Bütün bunların yanında, Çin ile Batılı tüketici ve üreticiler arasındaki yakın ekonomik bağlar, Çin’in azınlıklar üzerindeki baskıcı politikalarının göz ardı edilmesine neden olabilmektedir. Öte yandan, David Mark’ın ifade ettiği gibi, Batı dünyası Çin ürünlerine ne kadar bağımlı hale gelirse, “tarihsel olarak hiçbir zaman Çin egemenliğinde olmayan” etnik azınlıklar üzerinde uygulanan bu politikaları o kadar çok destekleyeceklerdir. [5] Madalyonun diğer yüzünü çevirirsek, Çin’i zor durumda bırakmak da Çin’in Uygurlara karşı daha acımasız politikalar izlemesine yol açabilecektir.
Medyada öne sürülen yaygın görüşlerden biri, Uygurların yüzleştiği trajedinin üstesinden gelmek için kişilerin ve şirketlerin vicdan muhasebeleri yapmaları gerektiğidir. Ancak bu durum, kişilerin veya şirketlerin vicdanına bırakılmayacak bir konu olabilir. Bu, devletlerin daha somut adımlar atması gereken bir konudur. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde birçok ülke, Uygurlar ve diğer etnik azınlıkların Çin’deki durumuna ilişkin ciddi endişelerini dile getirmiştir. Bu yıl Haziran ayında, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Uygurların insan hakları ihlallerini sona erdirmek için bir yasa tasarısı (Uygur İnsan Hakları Politikası Yasası) imzalamış ve Çin’e yaptırımlar uygulanmıştır. Daha yakın bir zamanda, zorla çalıştırma suçlamaları ve Uygurların ve diğer Müslüman azınlıkların Sincan’daki durumu üzerine, Avrupa Parlamentosu, AB’yi yaptırım uygulamaya çağıran bir kararı kabul etmiştir.[6] Parlamento, şirketlere bölgeyle olan ilişkilerini (yeniden) değerlendirme ve tedarik zincirlerini araştırma konusunda çağrıda bulunmayı ihmal etmemiştir.
Yukarıda da bahsedildiği gibi, Uygurlara yönelik baskılarla ilgili haberler sürekli olarak uluslararası toplumun dikkatine getirilmeye devam edilmektedir. Gazeteciler, akademisyenler ve insan hakları aktivistleri tarafından toplanan bir yığın kanıtın bunda önemli bir etkisi olduğu görülmektedir. Uygurların durumu, AVİM’in de büyük hassasiyetle yaklaştığı bir konudur. Bu bağlamda bu yıl, uluslararası toplumun Çin’in Uygurlara ve diğer azınlıklara yönelik muameleye gösterdiği tepkileri konu alan iki önemli yorum yazısı yayınlanmıştır. Uygurların önemli rolüne atıfta bulunarak, Uygurların yüzleştiği trajediyi ortadan kaldırmak için neler yapılabileceği yorumlardan birinde ele alınmıştır.[7] Söz konusu yorumda sunulan fikre bağlı kalarak, Türkiye’nin Çin ile siyasi ve ekonomik ilişkilerinin bu noktada önem kazandığının altı çizilmelidir. Dolayısıyla iki ülke arasındaki ilişkilerde Uygurların durumu da büyük önem taşımaktadır. Uygurlar, aralarındaki ilişkilerin geliştirilmesi konusunda Türkiye ile Çin arasında bir köprü görevi görebilirler. Bu sayede, yavaş ama emin adımlarla, zorlukların üstesinden gelmek mümkün olabilir.
* Bu yorum yazısının aslı İngilizce olarak kaleme alınmıştır.
**Fotoğraf: BBC
[1] Mart ayında Avustralya’daki bir düşünce kuruluşunun hazırladığı bir rapor yayınlanmıştır. Bu rapora göre Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygurlar ve diğer azınlıklar, Batı merkezli tanınmış markalara üretim yapan şirketlerin tedarik zincirinde çalışmak zorunda kalmışlardır. Daha ayrıntılı bilgi için lütfen AVİM’in yayınladığı ilgili yorum yazısına bakınız; Gülperi Güngör “Uygurların Zorla Çalıştırıldığı Fabrikalar 83 Tanınmış Marka İçin Üretim Yapıyor,” Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2020/13, Mart 6, 2020, https://avim.org.tr/tr/Yorum/UYGURLARIN-ZORLA-CALISTIRILDIGI-FABRIKALAR-83-TANINMIS-MARKA-ICIN-URETIM-YAPIYOR#.
[2] Rosie Frost, “H&M Cuts Ties With Supplier After Accusations Of Uyghur Forced Labour,” Euronews, Eylül 18 2020, https://www.euronews.com/living/2020/09/18/h-m-cuts-ties-with-supplier-after-accusations-of-uyghur-forced-labour.
[3] “Griezmann cuts ties with Huawei citing fears over treatment of Uighurs,” The Guardian, Aralık 10, 2020, https://www.theguardian.com/football/2020/dec/10/griezmann-cuts-ties-with-huawei-citing-fears-over-treatment-of-uighurs.
[4] Nick Cohen, “Slavery will never be history as long as we turn a blind eye to China,” The Guardian, Aralık 5, 2020, https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/dec/05/slavery-will-never-be-history-turn-blind-eye-to-china.
[5] David Mark, “From Tibet to The Uyghurs, China Wipes Out Entire Cultures,” Israel Rising, Aralık 18, 2020, https://israelrising.com/tibet-uyghurs-china-wipes-out-cultures/?fbclid=IwAR2F96OhsuIdEHz--1pEK117TNd4HHhGnaW8LBa6QvNIOrdYgYGOm1nWBm4.
[6] Büşra Nur Bilgiç Çakmak, “European Parliament seeks China Sanctions over Uighurs,” Anadolu Agency, Aralık 18, 2020, https://www.aa.com.tr/en/europe/european-parliament-seeks-china-sanctions-over-uighurs/2080895.
[7] “US President Trump’s Decision to Impose Sanctions and Uighur Turks,” Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Commentary No: 2020/19, Haziran 30, 2020, https://avim.org.tr/en/Yorum/US-PRESIDENT-TRUMP-S-DECISION-TO-IMPOSE-SANCTIONS-AND-UIGHUR-TURKS#_ftnref3. Ayrıca bu yazıda daha önce de bahsedilen diğer yorum yazısı için bakınız; Güngör, “Uygurların Zorla Çalıştırıldığı Fabrikalar.”
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
SON HABERLERE GENEL BİR BAKIŞ: DÜNYA ÇİN’DEKİ UYGURLAR İÇİN NE SÖYLÜYOR?
Ceyda ACİCBE 12.01.2021 -
ANTELİAS ERMENİ KATOLİKOSU I. ARAM’IN BELÇİKA’DA YENİ BİR HAMLESİ
Ceyda ACİCBE 29.11.2019 -
GÜRCİSTAN’DAKİ İÇ KARIŞIKLIK
Ceyda ACİCBE 10.03.2021 -
KURULUŞUNUN 10. YILINDA TÜRK KONSEYİ
Ceyda ACİCBE 09.10.2019 -
31 EKİM PARLAMENTO SEÇİMLERİ SONRASI TÜRBÜLANSLI SİYASAL İKLİM VE PROTESTOLAR TİFLİS SOKAKLARINDA DEVAM EDİYOR
Ceyda ACİCBE 18.11.2020
-
ERMENİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ’NİN 43NCÜ SAYISI YAYINLANDI
AVİM 10.12.2012 -
ERMENİSTAN’IN TÜRKİYE SINIRINDAKİ NÜKLEER SANTRALI
Alev KILIÇ 23.10.2012 -
LÜKSEMBURG DIŞİŞLERİ, AVRUPA, GÖÇ VE İLTİCA BAKANI ASSELBORN’UN DIŞİŞLERİ BAKANI FERİDUN SİNİRLİOĞLU İLE ORTAK BASIN TOPLANTISINDA 1915 OLAYLARINA İLİŞKİN DİLE GETİRDİĞİ İFADELER
AVİM 29.09.2015 -
ERMENİ MALLARI
Ömer Engin LÜTEM 20.12.2010 -
ERMENİSTAN’IN ULUSAL KAHRAMANI OLAN BİR NAZİ
Mehmet Oğuzhan TULUN 15.06.2016
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"TÜRKİYE’DE AYDINLARIN ERMENİ SORUNUNA YAKLAŞIMI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER" BAŞLIKLI KONFERANS