Türk dünyasının liderlerini bir araya getiren Türk Konseyi 8’inci Zirvesi, 12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul’da gerçekleşti. “Dijital Çağda Yeşil Teknolojiler ve Akıllı Şehirler” temasıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nda gerçekleştirilen zirveye Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan Cumhurbaşkanlarının yanı sıra Macaristan Başbakanı da katıldı. Türkçe konuşan ülkeler arasındaki ilişkileri en üst seviyeye getirmeyi amaçlayan Türk Konseyi 8. Zirve Toplantısı kapsamında Türk İş Forumu, Türk Konseyi, Türk Ticaret ve Sanayi Odası (TCCI) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından 10 Kasım 2021 tarihinde İstanbul’da bir toplantı gerçekleştirildi. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Macaristan’dan çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren firma temsilcilerinin katıldığı toplantıda Türk Devletleri arasında ticaretin serbestleştirilmesi ve ekonomi, ticaret, yatırım ve lojistik potansiyelinin artırılması konularına dikkat çekildi.[1] Bu toplantının hemen ardından 11 Kasım 2021 tarihinde Türk Konseyi 8. Zirvesi çerçevesinde Dışişleri Bakanları Konseyi 8. Toplantısı gerçekleştirildi. Bu toplantıda konseye katılacak olan ülkelerin Dışişleri Bakanları, 12 Kasım’da düzenlenecek olan Devlet Başkanları Konseyi toplantısının gündem ve programını görüştüler ve Devlet Başkanları tarafından imzalanacak kararlar, Zirve Deklarasyonu taslağı ile Türk Dünyası 2040 Vizyon belgesini gözden geçirdiler.[2]

Türkiye’nin ev sahipliğini yaptığı 6 ülke liderinin katılımıyla gerçekleştirilen Türk Konseyi 8. Zirvesi’nde iktisadi, kültürel, ticari ve toplumsal konular başta olmak üzere pek çok alanda ilerletilebilecek işbirliği sahalarına vurgu yapıldı. Bu çerçevede toplantıda hem ticaretin hem karşılıklı yatırımların arttırılması ve Türk Devletleri arasında gerçekleşen ticaret hacminin dünyanın geri kalanıyla olan toplam ticaret hacminin yüzde 10’unu karşılaması hedefiyle Ticareti Kolaylaştırma Strateji Belgesi’nin imzalanmasına özel önem verildi. Toplantı kapsamında belirlenen ticaret hedeflerine ulaşılabilmesinin önündeki engeller masaya yatırılarak çözüm önerileri sunuldu. Bu kapsamda gümrük mevzuat ve uygulamalarının uyumlaştırılması ve geçiş ücretlerinin rekabetçi bir düzeye çekilmesini kapsamına alacak bir anlaşmanın imzalanması gerekliliğine işaret edildi. Bunun dışında geçtiğimiz yaz aylarında yaşanan yangın felaketlerine dikkat çekilerek doğal afetlerle mücadele konusunda da işbirliğinin geliştirilmesine değinildi. Terör örgütleriyle ortak mücadele ve İslam ve yabancı düşmanlığıyla mücadele de toplantının önemli gündem maddeleriydi.[3]

Zirvedeki önemli gelişmelerden biri de topluluğun adının “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak değiştirilmesi oldu. Bu değişikliğin sadece sözde kalmaması, fiiliyata da dönüşmesi adına Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi uygulamaya alındı. Bu çerçevede Türk devletlerinin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel standartlarını yükseltmek amacıyla deneyimlerinin bir araya getirilmesi ve ihtiyaç duyulduğunda gerekli kaynakların sunulması adına işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik adımlar atıldı. Bu süreçte Teşkilat’ın, uluslararası hukuku da destekleyen çok taraflı işbirliği kültürünü destekleyeceği belirtildi.[4]

Türk Konseyinin 2018’de düzenlenen 6. Zirvesinde gözlemci üye olarak kabul edilen Macaristan’ı temsil etmek üzere toplantıya katılan Macaristan Başbakanı, Türk halklarının Avrupa Birliği içinde çıkarlarını korumak için elinden gelen her çabayı sarf edeceğini söyledi. Başbakan, Asya ile olan ilişkileri geliştirme yolunda Türkiye’nin yanı sıra Özbekistan ve Kırgızistan ile de stratejik ortaklığın giderek geliştiğini belirtti.[5] Türkmenistan da ilk kez katıldığı 8. Zirve sonrasında gözlemci üye konumuna geldi. Geleneksel tarafsızlık politikası izleyen Türkmenistan’ın Türk Devletleri Teşkilatı’na gözlemci üye statüsüyle katılması, örgütün artan uluslararası ortaklarıyla daha da güçlendirilmesi adına büyük önem taşıyor. Türkmenistan’ın gözlemci üye statüsü sonrası Türk Devletleri ve halkları arasındaki dayanışma ve iş birliğinin geliştirilmesi adına önemli bir adım atılmış oldu. Özbekistan da 2019 yılında Bakü’de gerçekleştirilen 7. Zirve’de Konsey’e tam üye olmuştu.[6] Daha önce Macaristan ve Özbekistan ile başlayan genişleme sürecine şimdi Türkmenistan’ın da dahil olmasıyla birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de Türk Devletleri Teşkilatı’na üyeliğiyle ilgili beklentiler dile getirildi. Dolayısıyla Türk Devletleri Teşkilatı’nın giderek kapsamının genişleyeceği görülüyor.

Türk Devletleri Teşkilatı, 2040 Vizyon Belgesinde yer alan ekonomi, enerji ve lojistik alanlarındaki işbirliği hedeflerinin gerçekleştirilmesi adına önemli bir aktör niteliğinde. Bölgesel ve uluslararası alanda siyasi ve ekonomik işbirlikleri konusunda planlanan gelecek perspektifleri uygulamaya konulabilirse ciddi bir gelişime tanık olunacak. Türk dünyası sahasını İpek Yolu’nun da ötesinde Trans-Atlantik ile ilişkisel hale getirebilmek amacıyla verimli işbirliğinin daha da güçlendirilmesi adına İstanbul’da gerçekleştirilen zirve umut veren bir gelişme olmuştur. Bundan sonraki süreçte Türk Devletleri Teşkilatı’nın daha da genişlemesi ve faaliyet alanlarının ve yoğunluğunun artması beklenmektedir.

*Fotoğraf: https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turk-konseyi-devlet-baskanlari-8-zirvesinin-ardindan-ortak-bildiri-yayinlandi/2419531