ABD KONGRESİ ERMENİ İDDİALARININ SİYASİ VE DİNİ İSTİSMARINDA ISRAR EDİYOR
Yorum No : 2019 / 82
19.12.2019
7 dk okuma

Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasında S-400 füze savunma sistemi satın alımı ile başlayan gergin sürecin ardından, ABD Kongresinden Türkiye hakkında birbiri ardına kararlar gelmeye devam ediyor. Bilindiği üzere, geçtiğimiz Nisan ayında ABD Kongresi’nin iki kanadına da 1915 olaylarının soykırım olarak tanınması amacıyla taslak metinler sunulmuştu. Birbirinin aynı olan bu taslaklar, Türkiye’nin Suriye’de gerçekleştirdiği Barış Pınarı Harekâtının ardından Kongre gündemine getirilmişti. Taslaklarda yıllardır tekrarlanan klişeler ve Türklerin sadece Ermenileri değil, diğer Hristiyan grupları da yok etmeye çalıştığı iftiralarında bulunulmaktadır.  Sonuç olarak, 29 Ekim’de, ABD Temsilciler Meclisinde “Ermeni soykırımı konusunda ABD’nin tutumunu teyit’ başlıklı bir karar alınmıştı. Temsilciler Meclisi’nin 29 Ekim’deki Kararına ilişkin AVİM Bülteninde yayınlanan “Gerileyen Amerika: Temsilciler Meclisinin Yüz Karası Ve İtibar Kaybı[1]” başlıklı görüş ve değerlendirmelerimiz 12 Aralık’taki Senato kararı için de geçerlidir. 

Kararın ardında yatan ve herkesin kolaylıkla tahmin edebildiği ilk neden, ABD Temsilciler Meclisi üyesi Steve Cohen’in ağzından dökülen şu sözlerle teyit edilmiş oldu:

Ben her zaman Ermeni karar tasarısına karşıydım ancak bu hafta onun için oy verdim (…) Çünkü Türkiye ABD’ye saygı gösteriyor gibi durmuyordu.[2]

Kararın ardında yatan bir diğer neden de Amerikan iç siyasetinde yaşanan çekişmeydi.

Bu nedenleri akılda tutarak, Senato’nun 12 Aralık günü aldığı S.Res 150 kararına değinmemiz gerekiyor. Zira Senato aldığı bu kararla, “Ermeni Soykırımını” resmen tanıma konusundaki hissiyatını saptamış oldu. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Amerikan iç hukukunda “Simple Resolution” (“Basit Karar”)  olarak geçen bu kararın herhangi bir hukuki bağlayıcılığı olmadığıdır. Bu tip metinler, ABD Başkanının onayını gerektirmeyen, yani yaptırım niteliği taşımayan metinler olarak geçmektedir. Senato iç işleyişi hakkında ya da bağlayıcı olmayan tutumunu belirlemek amacıyla böyle kararlar alabilmektedir.[3] Dolayısıyla, bu karar ne ABD yönetimini ne de Türkiye’yi bağlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Kararın alınmasından sonra, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, yönetimin tutumunun değişmediğini, Başkan’ın geçtiğimiz Nisan’daki tanımının kendi görüşlerini yansıtmaya devam ettiğini söylemiştir.[4] Ancak, Sözcünün açıklamasında bahsi geçen ve her sene geleneksel olarak tekrarlanan 24 Nisan konuşmaları daha önce AVİM tarafından pek çok defa dile getirildiği gibi oldukça sorunludur.[5] Objektif tarihin ve bilimin ışığında değerlendirilmesi gereken bu olayların, devlet başkanları tarafından iç siyaset unsuru haline getirilmesi, bu tip parlamento kararlarının da hazırlayıcılarından olmaktadır. Nitekim Dışişleri Bakanlığının, S.Res 150 sayılı karara dair açıklamasında Senato’nun bu kararıyla, tarihin nasıl siyasileştirilebileceğine vurgu yapılmıştır.[6]

Diğer yandan, Senato kararının zamanlaması da tesadüfi bir durum değildir, zira hem ABD iç siyasetinde hem de Doğu Akdeniz’de hidrokarbon kaynakları sebebiyle önemli gelişmelerin yaşandığı bir süreçte alınan karar, Kongre’nin vurgulamak istediği misilleme ve “güç” imajının bir yansımasıdır. Türkiye ve Libya’nın Doğu Akdeniz’deki yetki alanları konusunda imzaladığı mutabakatla aynı zamana rastlaması, tesadüfi olarak değerlendirilemez. Tıpkı Temsilciler Meclisi kararında olduğu gibi iç ve dış siyasette, Türkiye üzerinden gücünü ispat çabasına giren ABD Kongresi, bu kez de Senato aracılığıyla, mesaj göndermek istemiştir. Böylece Kongre’nin, ABD ile Türkiye arasındaki uzun geçmişe dayanan müttefiklik ve dostluk ilişkilerini, hırsları nedeniyle bir kenara atabileceği gözler önüne serilmiştir.

Temsilciler Meclisi üyesi Cohen’in bahsettiği saygı konusundaki açıklamasına tekrar dönecek olursak, bu konunun iki taraflı olduğuna değinmek yerinde olacaktır. Zira ABD Kongresi’nin Ermeni tasarılarıyla aynı gün aldığı ve Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını öngören kararlar, Türk Dışişleri Bakanlığı tarafından milli güvenlikle ilgili egemen kararlara saygısızlık olarak değerlendirilmiştir.[7] Dolayısıyla buradaki mesele Türkiye’nin ABD’ye saygı duyup duymamasından ziyade, Kongre’nin egemen bir ülkenin, kendi çıkarları doğrultusunda aldığı kararlara saygı duymamasıdır.

Bu noktada kararın Ermenistan ve Diaspora kamuoylarında yarattığı etkiden de bahsetmek yerinde olacaktır. Çünkü Temsilciler Meclisinin aldığı kararın ardından Ermeni basınında çıkan değerlendirmelerin pek çoğunda, 1915 meselesinin başka siyasi amaçlar için kullanıldığı yorumlarına yer verildiği görülmektedir. Senato kararı da bu durumun bir başka tezahürüdür. Dolayısıyla Türkiye ve ABD arasındaki gerginliği fırsat bilerek lobicilik faaliyetlerini yapan çıkar gruplarının arzu ettikleri sonuca ulaştıkları söylenemez. ABD Kongresi, “Ermeni davasını” kendi çıkarları doğrultusunda kullanmıştır, ancak bunun son derece aşikâr bir biçimde yapılması, pek çok Ermeni’yi de memnun etmemiştir. Uzun zamandır hakkında lobi yapılan tasarıların ardından ulaşılan sonuç ağızlarda buruk bir tat bırakmaktadır.

Türkiye’ye karşı misilleme ve güç gösterisi yapmak isteyen ABD Kongresi, kötü bir zamanlama seçerek klişelerle dolu soykırım kararları almıştır. Bu kararlar, Türkiye’ye karşı yapılan soykırım suçlamalarının, tarihi adalet arayışından ziyade siyasi hesaplamalarla yapıldığını Ermenistan ve Diaspora dâhil herkesin gözü önüne sermiştir. Bir yandan da ABD Kongresi bu kararları alarak, ABD’nin Türkiye gibi kilit öneme sahip bir müttefikiyle olan ilişkilerini daha da germiştir. Sonuç olarak ABD Kongresi kendi hırsının kurbanı olmuş; aynı anda ABD’nin çıkarlarına zarar vermiş, ABD-Türkiye ilişkilerini yıpratmış ve çeşitli Ermeni çevreleri hayal kırıklığına uğratmıştır.

 


[1] “Gerileyen Amerika: Temsilciler Meclisinin Yüz Karası Ve İtibar Kaybı,” AVİM, 04 Aralık 2019, https://avim.org.tr/tr/Yorum/GERILEYEN-AMERIKA-TEMSILCILER-MECLISININ-YUZ-KARASI-VE-ITIBAR-KAYBI.

[2] “Democrat says he voted to recognize Armenian genocide because 'Turkey doesn't seem to respect' US,” The Hill, 31 Ekim 2019, https://thehill.com/blogs/blog-briefing-room/468405-democrat-says-he-voted-to-recognize-armenian-genocide-because-turkey-doesnt-respect-us.

[3] “Glossary Term | Simple Resolution,” United States Senate, https://www.senate.gov/reference/glossary_term/simple_resolution.htm.

[4] “Trump administration rejects Senate resolution recognizing Armenian genocide,” The Hill, 17 Aralık 2019, https://thehill.com/regulation/international/474869-trump-administration-rejects-senate-resolution-recognizing-armenian.

[5]“24 Nisan’ı Anlamak,” AVİMhttps://avim.org.tr/tr/Yorum/24-NISAN-I-ANLAMAK.

[6] “No: 362, 12 Aralık 2019, ABD Senatosu Tarafından Kabul Edilen Karar (S. Res. 150) Hk.,” 12 Aralık 2019, http://www.mfa.gov.tr/no_362_-abd-senatosu-tarafindan-kabul-edilen-karar-hk.tr.mfa.

[7] “No: 358, 12 Aralık 2019, Ülkemize Yaptırımlar Uygulanmasını Öngören Yasa Tasarısı S.2641’in Senato Dış İlişkiler Komitesi’nde Kabulü Hk.,” T.C. Dışişleri Bakanlığı, 12 Aralık 2019, http://www.mfa.gov.tr/no_358_-ulkemize-yaptirim-uygulanmasini-ongoren-tasari-hk.tr.mfa.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten