
Ermenistan’ın Batı ile Kadife Devrim sonrası başlayan yakınlaşması, 2020 Karabağ savaşından sonra hız kazanmaya başladı. Rusya ve Rus şirketlerinin Ermenistan ticareti ve kamu hizmetlerindeki ayrıcalıklı konumu, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın iktidara geldiği ilk günden bu yana üzerine eğildiği konulardan biri oldu. Hatırlanacağı üzere Paşinyan, 2020 yılında ilk önce gaz fiyatları daha sonra da Metsamor nükleer santralinin yenilenmesi için sağlanan kredinin geri ödemeleri yüzünden Rusya ile gerginlik yaşamıştı. Bu gerginliğin ardından Ermenistan Rusya’dan Santralin yenilenmesi için kredi almaktan vazgeçmiş ve santrali Ermenistan Hazinesinden yenileme kararı almıştı. Nitekim 2022 yılı sonunda santralin bir kısmı yenilenmiş ve santralin kullanım süresi uzatılmıştı. Ekim ayında da Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Rafael Mariano Grossi Ermenistan’a bir gezi düzenlemiş ve Başbakan Paşinyan ile yaptığı görüşmede Başbakanın Santralin geleceği ile ilgili üçüncü reaktör inşa etmenin yanında yaratıcı başka fikirleri olduğundan bahsetmişti.[1]
Grossi’ye bahsedilen fikirlerin kaynağı Ermenistan’ın 2021 yılında hazırladığı Enerji Sektöründe İlerleme Hedefleri metniydi. Metninde Metsamor Santralinin ikinci ünitesinin 2026’da süresinin dolmasından önce ünitenin yenilenmesi ve hatta 2026’yı takiben yeni bir ünite yapılması gibi önceliklere yer verilmişti. Buna bağlı olarak Ocak 2022’de Ermenistan, Rusya’nın modüler reaktörlü nükleer santralini tanıttığı Dubai Expo fuarında, Rusya ile bir anlaşma imzalamıştı. Ermenistan Nükleer Santrali Genel Müdürü Eduard Martirosyan bu anlaşmanın imzalanmasının ardından yaptığı açıklamada modern Rus teknolojileriyle Ermenistan’da yeni bir nükleer santral inşa etmek istediklerini belirtmişti[2].
Mayıs 2022’de, yani UAEK Başkanı Grossi’nin Ermenistan ziyaretinden kısa bir süre önce Ermenistan ve Amerika Birleşik Devletleri arasında da sivil nükleer işbirliği üzerine bir memorandum imzalandı. Bu metinle birlikte ABD ve Ermenistan arasında sivil nükleer konularda sanayi, uzmanlar ve araştırmacılar düzeylerinde işbirliği yapılabilmesinin önü açılmış oldu[3]. Ancak Ermenistan’ın hem Rusya ile anlaşma yapması hem de ABD ile nükleer konularda açık uçlu bir işbirliği metnine imza koyması kafalarda soru işaretleri doğmasına neden olmuştu.
Geçtiğimiz günlerde ise bu gelişmelere ek olarak başka bir gelişme yaşandı. ABD’den yapılan bir açıklamada Ermenistan da dahil olmak üzere Avrasya ülkelerine küçük modüler nükleer reaktör yapılması ihtimali olduğu vurgusu yapıldı. ABD’li yetkili Maria Longi planladıkları bu proje ile bölgedeki ülkelerin Rusya ile Çin’e olan bağımlılıklarını azaltmayı amaçladıklarını dile getirdi[4]. Nitekim Rusya’ya bağımlı olmak konusunda uzun süredir çeşitli alanlarda rahatsızlığını dile getiren Başbakan Paşinyan da ABD’den böyle bir teklif olması halinde sıcak bakacaklarını, Metsamor Nükleer santralinin işletme tarihinin sonu geldiğini ve bu bağlamda hem Rusya hem de ABD ile pazarlıkların devam ettiğini belirtti.[5]
Paşinyan Ermenistan’ın Batı ile Rusya arasında bir tercih yapmaktan çok Ermenistan’ın enerji ihtiyacının karşılanması için reel bir seçenek bulma üzerine uzmanların çalışmakta olduğunu vurguladı. Bu bağlamda Rusya ile yeni bir nükleer santral inşa edilmesi ile ABD’nin teklif ettiği daha az üretim kapasitesine modüler ünite ve buna ek olarak Metsamor’a ilave edilecek üçüncü ünite ile kapasite arttırımı arasındaki seçeneklerin değerlendirildiğinden bahsetti.
Başbakan Paşinyan’ın açıkladığı Ermenistan ekonomisi için daha az maliyetle en fazla faydayı sağlama hedefi makul görünmekle birlikte, meselenin yalnızca ekonomik boyutu olmadığı tahmin edilebilir. Keza ABD’li yetkililerin açıkladığı Avrasya coğrafyasındaki ülkeleri Rusya tekelinden kurtarma hedefi, Paşinyan’ın uzun süreden beri sürdürmekte olduğu dış politika ile de uyumlu bir hedef gibi görünüyor. Ancak ABD’nin açıkça dile getirdiği söz konusu hedefine Rusya’nın tepkisiz kalmayacağı da öngörülebilir. Böyle bir durumda kesin bir tavır almak yerine, Rusya ile Metsamor’a ek yeni bir reaktör yapılması ve geri kalan enerji arzının da modüler santral aracılığıyla sağlanması seçeneği tercih edilebilir gibi görünüyor. Sonuç olarak Metsamor nükleer santrali ABD’nin Rusya’ya Ermenistan üzerinden meydan okuması konusunda yeni bir çekişme alanı olacak gibi görünüyor.
[1] Tutku Dilaver, “Metsamor Nükleer Santralinin Yarattığı Tehdit Küçümseniyor Mu?,” Avrasya İncelemeleri Merkezi, 27 Ekim 2022, https://avim.org.tr/tr/Yorum/METSAMOR-NUKLEER-SANTRALININ-YARATTIGI-TEHDIT-KUCUMSENIYOR-MU.
[2] “ROSATOM VE ERMENİSTAN'DAN İŞ BİRLİĞİ ANLAŞMASI,” Yenibirlik, 25 Ocak 2022, https://gazetebirlik.com/haber/rosatom-ve-ermenistandan-is-birligi-anlasmasi-6063/.
[3] “U.S., Armenia ink civil nuclear pact,” ANS, 6 Mayıs 2022, https://www.ans.org/news/article-3942/us-armenia-ink-civil-nuclear-pact/.
[4] Siranush Ghazanchyan, “Armenian in talks with several partners to build a new power plant: PM Pashinyan comments on US plans to build modular nuclear reactors,” Public Radio of Armenia, 24 Mayıs 2023, https://en.armradio.am/2023/05/24/armenian-in-talks-with-several-partners-to-build-a-new-power-plant-pm-pashinyan-comments-on-us-plans-to-build-modular-nuclear-reactors/.
[5] İbid.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
24 NİSAN’A KURBAN EDİLEN TÜRK AMERİKAN İLİŞKİLERİ VE ULUSLARARASI HUKUK
Tutku DİLAVER 26.04.2021 -
AZERBAYCAN İLE AB ORTAKLIK ANTLAŞMASININ YENİLENMESİ SÜRECİ NELERE İŞARET EDİYOR?
Tutku DİLAVER 12.09.2017 -
KAFKASLARDA TÜRKİYE-AZERBAYCAN İŞBİRLİĞİ KUVVETLENİYOR: ŞUŞA BEYANNAMESİ
Tutku DİLAVER 09.07.2021 -
FRANSA SEÇİMLERİNDE POPÜLİZMİN ARACI: ERMENİSTAN
Tutku DİLAVER 28.12.2021 -
TOVUZ’DAN DAĞLIK KARABAĞ’A AZERBAYCAN-ERMENİSTAN ÇATIŞMASI
Tutku DİLAVER 01.10.2020
-
AVİM BAŞKANI ALEV KILIÇ KÜSEF'İN SORULARINI YANITLADI
Hazel ÇAĞAN ELBİR 14.12.2014 -
PAŞİNYAN, AZERBAYCAN’IN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜ TANIMAYA HAZIR OLDUĞUNU AÇIKLADI, AMA…
Hazel ÇAĞAN ELBİR 24.05.2023 -
VOSTOK 2018’DEN KALANLAR
Vuslat Nur ŞAHİN 18.09.2018 -
KİTAP TANITIMI: HİTLER’İN ALTINLARI – NAZİ SAVAŞ YAĞMALARININ HİKAYESİ
Hazel ÇAĞAN ELBİR 16.01.2018 -
ABD KONGRESİNE SUNULAN YENİ “SOYKIRIM” TASARISI
Ömer Engin LÜTEM 24.05.2013
-
THE ARMENIAN QUESTION - BASIC KNOWLEDGE AND DOCUMENTATION -
THE TRUTH WILL OUT -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
ERMENİ SORUNU - TEMEL BİLGİ VE BELGELER (2. BASKI)
-
“ERMENİ DİASPORASININ 1915 OLAYLARI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ” BAŞLIKLI KONFERANS