ERMENİSTAN’DA KADİFE DEVRİME BİR ŞANS DAHA VERİLDİ
Yorum No : 2021 / 40
28.06.2021
8 dk okuma

Dağlık Karabağ’ın bir bölümü dahil işgal altındaki topraklarının Azerbaycan tarafından geri alınmasının ardından erken seçimlere sürüklenen Ermenistan’da 20 Haziran Pazar günü sandıklar kuruldu. Seçimden hemen önce yapılan anketlere göre Nikol Paşinyan’ın partisi Sivil Sözleşme 1 puan farkla Koçaryan’ın liderlik ettiği “Ermenistan” ittifakının gerisinde kalmıştı. Ancak seçim kurulunun sonuçlarına göre Pazar günü yapılan seçimde toplam kullanılan oyların %53,96’sını alan parti Sivil Sözleşme partisi oldu. “Ermenistan” ittifakı %21.06 oranında oy alarak ikinci, “Onurluyum” ittifakı ise %5.23 ile üçüncü parti oldu.[1] Ermenistan Anayasasına göre parlamentoda en az üç politik grubun (parti veya ittifak) temsil edilmesi gerekiyor[2] bu nedenle  “Onurluyum” ittifakı %7 barajını aşamamış olmasına rağmen parlamentoya girmiş oldu. Partilere düşen koltuk sayısı da; Sivil Sözleşme partisi için 72, “Ermenistan” ittifakı için 27, “Onurluyum” ittifakı için 6 oldu. Bu durumda Başbakan Paşinyan’ın partisi hükümet kurabilmek için parlamentoda sahip olması gereken 2/3 çoğunluğu elde etmiş görünüyor. Dolayısıyla herhangi bir koalisyonda yer alma ihtiyacı da kalmadı.

Öte yandan bu durum rakibi Koçaryan’ın pek hoşuna gitmedi. Zira son yapılan anketlerde öne geçmiş gibi görünen Koçaryan için sonuçlar sürpriz niteliği taşıyordu. Kendisini sıradan bir parlamenterden ziyade yönetici olarak tanımlayan Koçaryan seçimin ertesinde yaptığı konuşmada, sonuçların hileli olduğunu ve anayasa mahkemesine itiraz edeceğini ilan etti[3].

Ermenistan’da seçim sonuçlarının anketlerin ve Koçaryan’ın beklediğinin tersine sonuçlanmasının ardında gözardı edilen birkaç önemli husus bulunuyor. Öncelikle 2,595,334 kayıtlı seçmen olmasına karşın sandığa giden seçmen sayısı 1,278,541 kişi de kalmış görünüyor[4]. Yani seçmenin yarısından fazlası oy verme hakkını kullanmamış durumda. Geçmiş seçimlerde de benzer şekilde katılım oranlarının %45-%50 bandında düşük seviyelere sahip olduğu biliniyor. Bu durumun nedenlerinden birinin Ermenistan’daki demokrasi geleneği ve seçim pratiğinin zayıflığı olduğu söylenebilir.

Buna ek olarak seçmenin seçim sistemine olan güvensizliğin ve geçmiş seçimlerde çeşitli yolsuzluklar yapıldığına dair ciddi şüphelerin bulunmasının, Ermenistan halkının seçimlere inancını büyük ölçüde etkilediği anlaşılıyor. Nitekim Ermenistan seçim sisteminin yeniden düzenlenmesi gerektiği ve seçim güvenliği konusunda adımlar Venedik Komisyonunun tavsiyeleri doğrultusunda atılması gerektiği pek çok uluslararası kuruluş tarafından da dile getirilen bir husus.

Öte yandan 2021 seçimlerinde oy kullanan seçmen sayısına bakıldığında 2018 seçimleriyle hemen hemen aynı sayıda toplam seçmen ve oy kullanan seçmene sahip olunduğu görülüyor. 2018 seçimlerinde 2.593.140 kayıtlı seçmenden yalnızca 1.260.847 kişi oy kullanmıştı[5]. İktidar partisinin içinde bulunduğu “Benim Adımım” ittifakı 2018 seçimlerinde %70.4 oranında oy alırken, bu seçimlerde 14 puan oy kaybederek %53.9 oranında oy aldı. Anlaşılan o ki, Ermenistan’daki seçmenlerin önemli bir kısmı, Koçaryan, Sarkisyan-Vanetsyan ya da Ter-Petrosyan gibi, Ermeni seçmeninin yakından tanıdığı, siyasetçilerin Ermenistan’a yeni bir ufuk getirebileceğine inanmamış ve sandığa gitmemiş. Öte yandan, 2018 seçimlerinde Paşinyan’ın partisine oy vermiş olan bir kısım seçmenin, muhalefetin Dağlık Karabağ konusundaki söylemlerinden etkilenerek oyunu iktidar partisine karşı kullandığı anlaşılıyor.

Seçimlere bir hafta kala yoğunlaşan mitinglerde kullanılan söylemlere bakıldığında muhalefetin Dağlık Karabağ yenilgisini öne çıkardıkları ettikleri görülüyor. Özellikle Koçaryan önderliğindeki ittifak, Başbakan Paşinyan’ı “düşmanla ittifak yapmak ve ülkeye ihanet etmek” gibi konularla suçluyordu. Koçaryan’ın savunduğu en temel konu, Ermenistan ve Dağlık Karabağ’ın geleceği için Rusya’ya yakın ilişkiler idi. Bilindiği üzere, Koçaryan’ın Rusya’yla yakın şahsi ve profesyonel ilişkileri oldukça kuvvetli. Koçaryan bu durumun seçimlerde kendisine avantaj sağlayacağını düşünerek sıklıkla Rusya’yla ilişkileri düzelteceği üzerinde vurgu yaptı. Ancak yapılan anketler halkın Ermenistan’ın geleceği için tek ortak olarak Rusya’yı görmediğine işaret ediyor. Ermenistan halkı Dağlık Karabağ konusunda Rusya’nın tutumunu Ermeni karşıtı olarak görüyor. Zira seçim sonuçları da bu durumu destekler nitelikte.  Dağlık Karabağ çatışması sırasında Rusya’yla ilişkiler konusunda payına düşen dersi alıp eskisi kadar Rus karşıtı davranmasa da Paşinyan Batılı ülkelere ve AB’ye yakınlığıyla biliniyor. Bu durum seçimlerin bir anlamda kaybedenlerinden birinin de Rusya olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla Rus barış gücünün Ermeni halkına vermek istediği “kurtarıcı dost ülke” imajının karşılık bulmadığı, Batı imajının ise güçlendiği anlaşılıyor.

Öte yandan Paşinyan bu seçimler vasıtasıyla Dağlık Karabağ’daki ve hatta Ermenistan’daki durumun esas nedenlerini ve sorumlularını halka daha iyi anlatma fırsatı bulmuş görünüyor. Zira düzenlediği mitinglerde, muhalif kanadın vatana ihanet olarak tanımladığı, bölgesel yolların açılması gibi konulara değinen Paşinyan, Ermenistan’ın refahı için bu yolların açılmasına ihtiyaç olduğunun altını çizdi. Dağlık Karabağ’ın etrafında işgal altında bulunan rayonların eninde sonunda geri verilmesi gerekeceği, Koçaryan ya da Sarkisyan gibi isimlerin de en başından beri bunu bildiğini ima eden açıklamalar yaptı. Ermenistan halkının bu konularda etki altında bırakılmaya çalışıldığını öne sürdü[6]. Ve sonuç olarak, Ermenistan’ın geleceği için başka bir alternatif olmadığını anlatmakta büyük ölçüde başarılı oldu denilebilir. Zira sandıktan çıkan sonuçlar da Ermeni seçmeninin mevcut siyasi liderler ve vaatleri arasında Paşinyan’dan daha iyi bir alternatif göremediğine işaret ediyor. Ancak bu durum Başbakan Paşinyan’ın zafer konuşmasında belirttiği gibi bir “Demir devrim[7]” kazanıldığı anlamına da gelmiyor. Özetle, Ermeni seçmenlerin Paşinyan’a söz verdiği “Kadife devrimi” tamamlaması için bir şans daha verdiği ancak bunun “demir devrim” denilebilecek kadar sağlam destek anlamına gelmediği çıkarımını yapmak daha doğru görünüyor.

Ülkede seçimlerden önceki gergin durum hala geçerliliğini koruyor. Paşinyan seçimlerde güvenoyu tazelemiş olsa da Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’la, orduyla ve bürokrasiyle arasını düzeltebilmiş değil. Özellikle seçimlere bir hafta kala Ermenistan Dışişleri Bakanlığının neredeyse bütün üst düzey yöneticilerinin istifa etmesi iktidarın yaşadığı yönetim krizin kolay kolay geçmeyeceğine işaret ediyor. Üstüne üstlük geçtiğimiz seçimlerde Meclis dışında kalan Koçaryan-Sarkisyan gibi siyasi elitler tekrar parlamentoya dönüyor. Seçim süresince iktidarın Azerbaycan’la girdiği her münasebeti basına sızdırarak oy kazanmaya çalışan Koçaryan ve Sarkisyan’ın gelecekteki müzakereleri sabote etmesi ya da yavaşlatması olasılıklar dâhilinde görünüyor. Dolayısıyla Ermenistan’da siyasi ortamın uzun bir süre yatışamayacağı, buna bağlı olarak nihai barışın sağlanmasının da zaman alacağı yorumunu yapmak şimdiden mümkün.

 


[1] “Parliamentary election results in Armenia in June 2021,” Statistica, 21 Haziran 2021, https://www.statista.com/statistics/1245467/armenia-parliamentary-election-results/.

[2] “Early Parliamentary Elections, 9 December 2018- Republic of Armenia,” OSCE, 9 Aralık 2018, https://www.osce.org/files/f/documents/b/7/413555.pdf.

[3] Ani Mejlumyan, “Armenian opposition weighs boycott of parliament,” Eurasianet, 22 Haziran 2021, https://eurasianet.org/armenian-opposition-weighs-boycott-of-parliament.

[4] “Protocol of the results of the elections to the National Assembly,” Central Electoral Commission- Republic of Armenia, 20 Haziran 2021,https://res.elections.am/images/doc/20.06.21n.pdf.

[5] “Early Parliamentary Elections, 9 December 2018- Republic of Armenia,” OSCE.

[6] “Pashinyan: Today there are more opportunities to resolve the Karabakh  issue,” Arminfo, 8 Haziran 2021, https://arminfo.info/full_news.php?id=63202&lang=3.

[7] “At least 60% of Citizen vote for Civil Contract Party- Pashinyan,” ArmenPress, 16 June 2021, https://armenpress.am/eng/amp/1055579.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten