Başkan Medvedev’in Ermenistan’ı ziyareti sırasında bu ülkedeki Rus Üssünün süresini uzatan ve görevlerini de arttıran bir anlaşma 20 Ağustos’ta imzalandı. Karabağ savaşından sonra, 1995 yılında yapılan bir anlaşma ile Türkiye’ye yaklaşık 20 km mesafedeki Ermenistan’ın Gümrü şehrinde bir Rus Üssü kurulmuştu. Bu anlaşma 25 yıllık olup 2020 yılında son bulacaktı. Süresinin dolmasına on yıl kadar bir zaman varken anlaşmanın, beklenmedik bir şekilde, 24 yıl daha, 2044 yılına kadar uzatılması bir şaşkınlık yarattı. Bu olay, kuşkusuz, Rusya’nın Güney Kafkaslarda askeri varlığını sürdürmeye kararlı olduğunu göstermektedir ve bu bölgede de nüfuz sahibi olmaya çalışan, bu amaçla Gürcistan ile yakın ilişkiler kuran ve Karabağ sorunu olmasaydı aynı ilişkileri Azerbaycan ile de kurmuş olacak olan ABD’de bir mesaj niteliğindedir. Aynı şekilde, “ Avrupa Komşuluk Politikası Eylem Planı “aracılığıyla bu bölge ülkeleriyle ilişkiler kurmaya çalışan Avrupa Birliği için de bir mesajdır. Böylelikle Rusya bu bölgede kendi rızası ve/veya katkısı olmadan herhangi bir siyasi gelişme veya girişim olamayacağını göstermiş bulunmaktadır. Ermenistan’ın ülkesinde çeyrek asır daha bir yabancı askeri üs bulunmasından ne gibi çıkarı olacağına gelince bunu Türkiye ve Azerbaycan ile olan ilişkilerinde aramak gerekmektedir. Ermenistan’da, bir Türkiye fobisi vardır ve Türkiye’ye karşı kendilerini Rusya’nın koruyacağına inanılmaktadır. Karabağ savaşları sırasında Türkiye hiçbir askeri müdahalede bulunmadığına göre bu fobi temelsizdir. Diğer yandan, beklendiği ve ümit edildiği gibi, mevcut güçlüklerin aşılması, imzalanan protokollerin yürürlüğe girmesi ve iki ülke arasında normal ilişkiler kurulmasından sonra Rus Üssünün Türkiye bakımından ne gibi bir işlevi olabilir? Ermenistan’ın Rus Üssünün süresinin uzatılması ve görevlerinin arttırılması kabul etmesinin başlıca nedeni Türkiye değil Azerbaycan’dır. Başkan Aliev son yıllarda gitgide artan bir şekilde Karabağ Sorunun barışçıl yollarla çözmek istediklerini, bu olmadığı takdirde kuvvete başvurabileceklerini dile getirmektedir. Diğer yandan Azerbaycan ciddi bir silahlanma çabası içindedir ve Ermenistan’ın yıllık bütçesi kadar Azerbaycan’ın bir milli savunma bütçesi olması hedefine varmak üzeredir. Uzak olmayan bir gelecekte Azerbaycan’ın Ermenistan’a karşı tam bir askeri üstünlük sağlaması kaçınılmazdır. Basın haberlerine göre yeni anlaşmada Gümrü’deki üs, Rusya’nın çıkarlarının korunması yanında, Ermeni güçleriyle beraber Ermenistan’ın güvenliğini de sağlayacak, ayrıca Ermenistan’a uygun ve modern silahlarla askeri özel teçhizat verilecektir. Kısaca Gümrü Üssü bir saldırı halinde Ermenistan’ı koruyacak ayrıca Rusya Ermenistan’a modern silahlar sağlanacaktır. Gümrü Üssü Ermenistan’a karşı bir askeri müdahaleyi önlemek için kullanılabileceğine göre Azerbaycan’ın Karabağ ve diğer Azerbaycan topraklarını kurtarmak için askeri imkânlara başvurması politikası anlamsız hale gelmektedir. Bu Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinde olduğu kadar Güney Kafkasya’nın geleceği bakımından da çok önemli bir gelişmedir. Yarın Rusya’nın bu anlaşmayı nasıl takdim ettiği, Ermenistan ve Azerbaycan’ın bu anlaşmayı nasıl algıladığı, bundan sonra Karabağ Sorunun ne gibi gelişmeler gösterebileceği ve Gümrü’deki Rus Üssünün Türkiye’ye etkisi gibi konuları ele alacağız.