• Soykırım
• Emmanuel Macron
• 1948 Soykırım Sözleşmesi

Rusya Federasyonu'nun tam anlamıyla bir savaşa dönüşen Ukrayna'ya yönelik başlattığı askeri müdahale aralıksız devam etmekte ve dünya her gün Ukrayna'da vahşet dolu savaş manzaralarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Savaşın yol açtığı korkunç ıstıraba paralel olarak, Ukrayna'da işlenen savaş suçlarına ilişkin son derece ağır iddialar dile getirilmekte ve bu iddialar giderek daha fazla geçerlilik kazanmaktadır. Bu kapsamda Ukrayna'nın bazı şehirlerinde sivil nüfusa yönelik katliamlar yapıldığına dair iddialar, görüntülerle desteklenerek çeşitli uluslararası medya organları tarafından dünya kamuoyunun dikkatine sunulmaktadır. Bu iddialar dile getirilirken, son dönemde bazı ülke liderleri tarafından "soykırım" teriminin sıklıkla kullanıldığı ve önde gelen uluslararası medya kuruluşlarının da işlendiği iddia edilen savaş suçlarına ilişkin olarak,  bu terimi kamuoyuna benimsetecek şekilde yayın yaptığı görülmektedir. Örneğin, The Guardian'ın haberine göre ABD Başkanı "Joe Biden Rusya'yı Ukrayna'da soykırım yapmakla suçlamıştır."[1]

Çeşitli AVİM analizlerimizde ve makalelerimizde de belirtildiği gibi, soykırım terimi hukuki bir kavramı yansıtmaktadır. Yahudi kökenli Polonyalı bir avukat olan Raphael Lemkin, bu terimi 1944'te ortaya atmıştır. Lemkin'in bu terime isim koyduğu dönem, İkinci Dünya Savaşı'na denk gelmektedir. Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi (Soykırım Sözleşmesi), Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1948 tarihinde kabul edilmiştir.[2] 12 Ocak 1951'de yürürlüğe giren sözleşme, soykırım suçunu yasal açıdan sistemleştiren uluslararası bir hukuk belgesidir. Aşağıda iki numaralı dipnotta atıf yapılan AVİM Araştırma Makalemizde ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, Soykırım Sözleşmesi'ne en uzun çekince koyan ülkelerden biri ABD'dir. BM siciline göre, ABD sözleşmeye iki çekince koymuş ve uzun anlayış beyanlarında bulunmuştur.[3] Sözkonusu Araştırma Makalemizde  belirtildiği gibi, Lemkin'in gündeme getirdiği ve uluslararası bir suç haline getirmeye çalıştığı soykırım kavramı, hukuken bağlayıcılığı olan Soykırım Sözleşmesi'nin kabul edilmesiyle tamamen yasal bir zemine oturtulmuştur. Bu bağlamda soykırım, ne siyasi mülahazalara ne de keyfi taleplere konu olabilecek bir kavramdır. Diğer bir deyişle, Soykırım Sözleşmesi aşındırılmamalı ve katı bir yasal tanımı olan soykırım terimi rastgele kullanılmamalıdır.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Ukrayna'daki savaş suçları iddialarına ve bu iddialara istinaden kullanılan soykırım tabirine ilişkin ifadeleri oldukça şaşırtıcıdır. The Guardian gazetesinin haberine göre Macron, bu konuda Biden'ın soykırım nitelendirmesine katılmaktan kaçınmış ve Rusya'nın Ukrayna'daki eylemlerini "soykırım" olarak isimlendirmemiştir.[4]

Bu beyana ilişkin orijinal kaynak incelememize göre Macron, bu konudaki görüşlerini French Blue radyo kanalına verdiği bir röportajda dile getirmiştir.  Söz konusu radyo kanalının Twitter paylaşımına göre Macron, bu konuyla ilgili şu görüşü dile getirmiştir:

“Soykırım sözcüğü politikacılar tarafından değil, hukukçular tarafından tanımlanmalıdır.” [5]

Emmanuel Macron’un soykırım tanımı konusunda bu kez sorumlu bir devlet adamına yakışır bir açıklama yaptığı görülmektedir. Macron, soykırım tanımını 1948 Soykırım Sözleşmesi hükümlerine göre yorumlayarak gerçeği bulmak yolunda önemli bir adım atmış gibi görünmektedir. Emmanuel Macron’un bu duruşunu sürdürmesi ve daha önce soykırım tanımı konusunda yaptığı gibi aşırı açıklamalar yapmaktan kaçınması umud edilmektedir.  Aslında devleti yönetme sorumluluğuna sahip siyasetçilerin özellikle soykırım gibi son derece hassas bir konuyu ele alırken dikkatli olmaları ve gündelik siyasi çıkarlar peşinde ucuz siyasete girmemeleri beklenir. Gelecekte bu tür davranışlardan kaçınılması için, Sayın Macron'un bu kez yaptığı yukarıdaki açıklamanın, soykırım teriminin bugüne kadar dile getirilen en doğru özdeyişlerinden biri olarak çerçevelenip duvara asılması gerektiğini düşünüyoruz.

*Fotoğraf: Twitter

** Bu Yorum yazısının aslı İngilizce olarak kaleme alınmıştır