AVİM, 16.03.2015

15 Mart 1921’de, eski Osmanlı Dâhiliye Nazırı Talat Paşa Berlin’de Soghomon Tehlirian tarafından suikasta kurban gitmiştir.

Osmanlı Dâhiliye Nazırı olarak Talat Paşa, 1915 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğu Anadolu’da yaşayan Ermeni tabasının İmparatorluğun güney bölgelerine sevk ve iskân edilmesi kanununun çıkarılmasında ve uygulanmasında sorumluluk üstlenmiştir. Bu karar askeri bir tedbir olarak alınmış, Ermeni eşkıyaların ve Osmanlı İmparatorluğu’na karşı savaşan Ermeni gönüllü birliklerinin Ermeni halktan aldığı desteğin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır.

Sevk ve iskân süreci sırasında bazı aile mensuplarını kaybetmiş olan Tehlirian, Talat Paşa’yı Ermenilerin kasten öldürülmesini yönelik bir planın başmimarı olmakla suçlamıştır. Kendi kanaatlerinden yola çıkarak, Tehlirian intikam almak için Talat Paşa’ya karşı Berlin’de suikast düzenlemiştir. Suikast ardından Tehlirian tutuklanmış ve mahkemeye sevk edilmiştir. Davada mahkeme, Tehlirian’ın Talat Paşa’yı katletmesinin ardındaki nedenleri incelemiştir. Ancak Tehlirian suçunu itiraf etmiş ve bir kişiyi öldürmekten dolayı hiçbir pişmanlık duymadığını belirtmiş olmasına rağmen, mahkeme onun beraatına ve tahliyesine karar vermiştir. Hukuki açıdan bakıldığına, bu mahkeme kararı açık şekilde yanlı ve hatalıdır. Suikastı gerçekleştirmekteki sebepleri ne olmuş olursa olsun, Alman mahkemesi cinayet işlediğini itiraf eden ve kendisini ahlaki olarak üstün gören bir şahsı serbest bırakmıştır.

Tahliye edilmesinin ardından Tehlirian, Ermeniler tarafından bir kahraman ilan edilmiştir. Hatta adına, ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki Fresno kentinde bir anıt dikilmiştir.