AVİM, Türkiye Ermenileri Patriği seçim süreci ile ilgili iki yorum yazısı yayınlamıştır.[1] Bu yorum yazılarında özetle Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan’ın unvanın elinden alınışının ve yetkilerinin Almanya’daki Ermeni topluluğunun eski ruhani lideri olan Kayyum (Er. Değabah, patrik seçimini düzenlemekle sorumlu kişi) Başepiskopos Karekin Bekçiyan’a verilmesinin yarattığı soru işaretleri dile getirilmiştir.

Tüm bu süreçte Agos gazetesi istikrarlı bir şekilde Ateşyan’ı eleştirmiş, onu itibarsızlaştırmaya çalışmıştır. Aynı gazete Bekçiyan’ı ise istikrarlı bir şekilde yüceltmiş, sorun teşkil edebilecek davranışlarını görmezden gelmiştir. Kurucusu ve editörü Hrant Dink’in öldürülmesinden bu yana Agos gazetesi yayın politikasında değişim geçirmiş, giderek Türkiye karşıtlığıyla tanınan Ermeni diasporasının ağzıyla haber ve yorum yazıları yayınlamaya başlamıştır. Patrik seçimi konusunda da Agos gazetesi ve Diaspora haber kaynakları benzer çizgide ilerlemektedir: iki taraf da Ateşyan’ı olabildiğince geri plana itmeye çalışmakta, Bekçiyan’ı ise öne çıkarmaya çalışmaktadır.

Agos gazetesi bu sefer daha de ileri giderek patrik seçimine hangi adayların katılıp katılamayacağı konusunda öneride bulunma yetkisini kendisinde görmüştür. “Ermeni Soykırımı” konusunda “farkındalık” yaratmasından dolayı Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’dan ödül almış olan[2] Agos gazetesi Ermenice yayın editörü ve köşe yazarı Pakrat Estukyan, Ermenistan’da yayın yapan News.am haber portalına verdiği demeçte şunları söylemiştir: “Ateşyan’ın aday gösterileceğini düşünmüyorum. Eğer gösterilirse çok şaşırırım.”[3] Estukyan aynı zamanda Patrik adaylarının isimlerinin henüz bilinmediğini, bu sebeple de seçimde kimlerin mücadele edeceğini söylemenin güç olduğunu belirtmiştir.

Burada not düşülmesi gereken bir husus vardır: Estukyan patrik seçimine kimin katılıp katılmayacağı konusunda kendince kamuoyu yaratmaya çalışırken, mensubu olduğu Agos gazetesinin öne çıkarmaya çalıştığı Bekçiyan’la patrik seçim süreciyle ilgili söyledikleriyle çelişmiştir. Zira Bekçiyan yaklaşık bir ay önce verdiği bir demeçte seçime beş kişinin katılacağını belirtmiş, adayların isimlerini de sıralamıştır (ve aralarında Ateşyan da bulunmaktadır).

Agos gazetesi kendi ideolojik çizgisinde patrik seçimini yönlendirmeye çalışsa da, ortaya koyduğu fikirler Türkiye’nin Ermeni topluluğunun her kesimi tarafından paylaşılmamaktadır. Örnek olarak Luys Magazin, Agos’un aksine patrik seçimi konusunda dengeli bir çizgide ilerlemekte, her kesimin sesini duyurmaya çalışmaktadır.

Luys dergisi aynı zamanda ağır hastalığı sebebiyle emekli ettirilen eski Türkiye Ermenileri Patriği II. Mesrop Mutafyan’ın annesi ve vasisi olan Diramayr Mari Mutafyan’a yapılan ayıbı da okuyucularıyla paylaşmış, bu ayıbın sonlandırılmasını talep etmiştir:[4] Diramayr Mari Mutafyan’a İstanbul Ermeni Patrikhanesindeki misafirhane odasından çıkması istenmiş, Patrikhaneye yurt dışından gelen misafirler gerekçe olarak gösterilmiştir. Luys dergisinin imtiyaz sahibi Aram Kuran’a oğluyla ilgili verdiği röportajın bir kısmında Diramayr Hanım şunları ifade etmiştir:[5]

“Aram Kuran – Bu süreçte [II. Mesrop Mutafyan’ın hastalık sürecinde] sanıyorum Başepiskopos Aram Ateşyan hayatınızda önemli bir figür halindeydi…

Diramayr Mari Mutafyan - Başepiskopos Aram Ateşyan hastalığın başladığı günden bu güne kadar sevgili oğluma bir kardeş, bana da bir oğul vazifesi gördü. Hiçbir gün bizi yalnız bırakmadı. Patrikhanenin bahçesinde bulunan misafirhaneyi restore ettirip, Patrik Hazretlerinin ve benim kullanımıma sundu. Yaklaşık burayı 1.5 yıl kullandıktan sonra hastaneye [Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi] geçtik. Ben, haftada 1 gün patrikhanede bu yerde kalıyorum. Çünkü hastane odasında koltuk üstünde zorlanıyorum. Ancak bunu bile çok gördüler! Şimdi haber yollamışlar, “Diramayr burayı boşaltsın” diye. Ateşyan olsaydı böyle bir talep dahi dile gelmezdi…”

Patriğin annesinin Patrikhane misafirhanesinden çıkarılması kararının Kayyum Bekçiyan’nın haberi olmadan gerçekleşmiş olması mümkün değildir, zira Bekçiyan şu anda sadece kayyumluk yapmamakta, aynı zamanda Patrikhanenin Ruhani Genel Meclis kararıyla patrik yetkilerini üzerine almış bulunmaktadır. Bu sebeple ciddi bir zaruretten dolayı Patrikhane misafirhanesini kullanan Patriğin annesinin odasından çıkarılması emrini vermiş olması veya en azından bu emri onaylamış olması, bir patriğe yakışır üstün niteliklere sahip olduğunu ima eden Bekçiyan’ın hiç de vefakâr olmayan bir yönünü ortaya çıkarmaktadır.

Bu mesele Karekin Bekçiyan kontrolündeki Türkiye Ermeni Patrikhanesi ile Luys dergisi arasında tartışmaya sebep olmuştur.[6] Konuyu özetlemek gerekirse Patrikhane Luys dergisinin aktardıklarının gerçekleri yansıtmadığını ifade eden bir açıklama yayınlamıştır.[7] Luys dergisi cevaben herhangi bir tarafı tutmadıklarını, Diramayr Hanım’ın sözlerini aktardıklarını ve dergide yazılanların tam anlaşılmadan yorumlanmaya çalışıldığını savunmuştur. Agos gazetesi ise Bekçiyan kontrolündeki Patrikhaneyi haklı gören görüş belirtken, Aram Ateşyan Patrikhanenin tutumunu eleştirmiştir.

Tüm bu gelişmeler patrik seçimi ve ilgili konularda Türkiye’nin Ermeni topluluğunda ciddi tartışmalar bulunduğunu ve Ermeni diasporası çizgisinde ilerleyen Agos gazetesinin ortaya koyduğu fikirlerin toplumun sadece belli bir kesimini temsil ettiğini ortaya koymaktadır.

AVİM’in umudu Türkiye Ermenileri Patriği seçiminin polemiklerden ve karalamalardan uzak, vatandaşlık bilinci içinde, adil ve yapıcı bir ortam içerisinde gerçekleştirilmesidir.   

*Fotoğraf: Agos