Gürcistan’da 31 Ekim parlamento seçimlerin ardından göstericiler, seçim sonucunu reddeden muhalefet partilerini desteklemek için Tiflis’te sokaklara çıkarak mitingler düzenledi ve Merkez Seçim Komisyonu (MSK) başkanının görevden alınmasını talep etti. Muhalefet partileri ve destekçileri yeni bir oylama çağrısında bulundu. 8 Kasım’da MSK dışında yüzlerce protestocu toplandı ve muhalefet lideri Nika Melia “Mücadelemiz sonuna kadar devam edecek. Hiçbir şeyden korkmuyoruz.” şeklinde bir açıklama yaptı.[1] Peki Gürcistan’daki bu yaygın öfkeye ne sebep oldu?

Gürcistan’daki siyasi olaylara geriye dönük bir bakışla başlamak açıklayıcı olacaktır. Uzun yıllar sonra iktidardaki Gürcü Rüyası partisi (İng. Georgian Dream), 20 Haziran 2019’da siyasi muhalefetin gücünü gerçekten hissetmeye başlamıştı. O gün, Parlamentolar Arası Ortodoks Meclisi (İng. The Interparliamentary Assembly on Orthodoxy-IAO) toplantısında, Sergey Gavrilov (Rusya Devlet Duması üyesi) Gürcistan parlamentosu başkanlığı koltuğuna oturdu ve oradan bir konuşma yaptı. Bazıları için bu, Gürcistan’ın Batı yanlısı tutumunu ilerletme konusundaki saygısızlığın bir göstergesiydi. Bazılarına göreyse bu, mevcut hükümetin Rus politikalarına bağlı kalmasının açık bir tezahürüydü. Görünüşe göre IAO’nun programındaki bu değişiklik Gürcü otoritelerinin önde gelen isimleri, yani Gürcü Rüyası parti liderleri tarafından onaylanmıştı.[2] Bu nedenle, bu olayla ilgili yaşanan hayal kırıklığının insanları bugünkü olaylarda gördüğümüz gibi bir araya gelmelerine ve gösteri düzenlemelerine yönlendirmiş olma ihtimali vardır.  

Yukarıda belirtildiği gibi, aslında bugünkü gerilim 20 Haziran 2019 gösterilerine kadar uzanmaktadır. O dönem muhalefetin talep ettiği bir başka şey, orantılı temsil sistemine geçilerek gelecekteki seçimlerde bu sisteme uygun parti listelerinin kullanılmasıydı. Nitekim birkaç gün sonra Gürcü Rüyası parti lideri Bidzina İvanişvili, 2020’de yapılacak seçimlerde muhalefetin taleplerinin yerine getirileceğini duyurmuştu. Hatta İvanişvili’den gelen bu öneri, muhalefetle müzakerelerin başlamasının yolunu açmıştı. Ancak, kararlaştırılanın aksine, Gürcü Rüyası partisinin üyelerinin çoğu 14 Kasım 2019’da anayasa değişikliği için yapılan oylamada orantılı seçim sistemine geçmeyi kabul etmedi.[3] O günden itibaren ülkede demokratik reform talep eden muhalefet ve destekçileri barışçıl protestolar düzenlemeye başladı.

Orantılı listelerin kullanıldığı 31 Ekim parlamento seçimlerine göre 150 koltuklu parlamento 120 milletvekilinin ve tek üyeli çoğunluk bölgelerinde kalan 30’unun seçiminden oluşacaktı. Ayrıca seçimlerde yüzde 40,54’ten az oy alan parti tek başına hükümet kuramayacaktı. Siyasi partilerin bir sonraki parlamentoya girebilmek için artık yüzde 1 seçim barajını (yüzde 5 yerine) geçmeleri gerekecekti.[4] En önemlisi, parlamentoya düşük giriş engeli, gelecekteki yasama organın son yirmi beş yıla göre hizipsel olarak en çok çeşide sahip olacağı anlamına gelmekteydi.[5] O zaman için 31 Ekim parlamento seçimleriyle ilgili soru, kayıtlı 50 partiden hangisinin bir koalisyon hükümeti oluşturabileceğine ilişkindi.

31 Ekim seçimlerine göre Gürcü Rüyası partisi, bu yazının yazım tarihi itibariyle sayılan yüzde 95 oyun 48’inden fazlasını almıştı. Koltukların yüzden 50’sinden fazlası, Gürcü Rüyasının tek başına bir hükümet kurmasına izin vermekteydi. Ancak sekiz muhalefet partisinin lideri Gürcü Rüyasını seçime hile karıştırmakla suçladı ve görevlerinin reddedildiğini belirten bir anlaşma imzaladı. Muhalefet partisi liderleri için bu parlamentonun bir parçası olmak, Gürcü Rüyası partisinin bir parçası olmak anlamında geliyordu.[6] Ertesi gün liderler, taraftarlarını gösterilere başlamaya teşvik etti. Uluslararası Seçim Gözlem Misyonu (İng. International Election Observation Mission-IEOM) seçimlerin rekabetçi olduğunu ve seçimlerde genel olarak temel özgürlüklere saygı duyulduğunu belirtti. Bununla birlikte, seçmenler üzerinde baskı yapılığı iddiaları ve iktidar ile devlet arasındaki çizginin bulanıklaşması, sürecin bazı yönlerine ilişkin olarak halkın güvenini azalttığı belirtildi.[7] Bu sırada Tiflis sokaklarındaki kalabalık giderek artmaya devam ediyordu.

8 Kasım’da muhalefet partileri ve destekçileri tarafından daha büyük bir gösteri planlandı. Plan, Tiflis’in merkezinde toplanmaktı. Nitekim, on binlerce muhalefet destekçisi şehrin merkezinde toplandı ve bunların bir kısmı MSK dışındaydı. Bir araya gelen kalabalık 31 Ekim parlamento seçimlerinin yeniden yapılması çağrısında bulundu. Ancak bu gösteriye polis sert bir şekilde müdahale etti ve bunun sonucunda onlarca kişi yaralandı. Muhalefet partileri İvanişvili’yi MSK başkanını görevden almaya ve yeni bir seçim için müzakereleri başlatmaya çağırdı.[8]

Şu an için sürecin siyasi ve hukuki platformlara taşınıp taşınmayacağı cevap bekleyen bir sorudur. Ancak öyle görünüyor ki muhalefet destekçileri sokaklara çıkmaya devam etmektedir. Bu durumda, belki de asıl soru, Tiflis sokaklarının, Belarus ve Kırgızistan’da yapılan son seçimlerden sonra yaşananlara benzer bir şekilde hükümet değişikliği için yürüyen bir kalabalığa sahne olup olmayacağıdır. 

* Fotoğraf: Deutsche Welle

** Bu Yorum yazısının aslı İngilizce olarak kaleme alınmıştır.