Avrupa Birliği (AB) ve Çin, 2014 yılından beri devam eden müzakerelerin ardından, aralarında yapılacak olan yatırım anlaşmasının şartlarına ilişkin uzlaşıya varmıştır.[1] AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in katılımıyla video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen AB-Çin Liderler Toplantısı’nda taraflar arasındaki yatırım anlaşması müzakereleri sonuçlandırılmıştır. Toplantıdan sonra açıklamalarda bulunan Von der Leyen, bu anlaşma ile dengeli bir ticareti ve artan iş fırsatlarını amaçladıklarını vurgulamıştır.[2] 2019 yılında AB’nin en büyük ikinci ticaret ortağı Çin olmuş ve iki taraf günlük 1 milyar avro değerinde mal ticareti yapmıştır.[3] Bu anlaşmayla birlikte Çin'in sağlıktan telekomünikasyona birçok pazarının yabancı yatırımcılara açılması ve ticari ilişkilerin daha da artması hedeflenmiştir. Müzakerelerin sonunda Çin, sınırlı istisnalar dışında imalat endüstrisini AB yatırımcılarına açma konusunda anlaşmaya varmıştır. Çin’deki AB yatırımlarının yarısından fazlasının imalat sektöründe yoğunlaştığı düşünülürse bu çok büyük bir başarıdır. Anlaşma aynı zamanda AB yatırımcılarının Çin piyasalarına daha fazla erişebilmesini sağlayacaktır. AB pazarı Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) kapsamında hizmet sektörlerine zaten açıktır. Bununla birlikte AB Komisyonu, enerji, tarım, balıkçılık, kamu hizmetleri gibi sektörlerin AB için hassasiyetine atıfta bulunarak, bunların hepsinin AB-Çin anlaşmasında korunduğunu açıklamıştır.[4]
Anlaşma iş dünyası tarafından memnuniyetle karşılansa da sert eleştirilere de neden olmuştur. Eleştirilerin odağında Çin’deki insan hakları ve işçi hakları ihlalleri vardır. Bu çerçevede Uygur Türklerine yönelik baskı ve hak ihlalleri sıklıkla eleştirilmektedir. Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanması gerekmekte ve bu noktada Çin’in Uygur politikası bu sürecin zor geçebileceği hakkında sinyaller vermektedir.[5] Komisyon Başkanı Von der Leyen bu eleştirilere yanıt olarak “anlaşmayla birlikte AB’nin eline zorla çalıştırmayla mücadele etmek adına bir koz geçtiğini” söylemiştir.[6] Almanya Başbakanı Angela Merkel ise AB-Çin yatırım anlaşmasının çok önemli bir adım olduğunu, bunun hem yatırımları daha çok koruyacağını, hem de Çin’i daha şeffaf hale getireceğini ifade etmiştir.[7] Kısacası AB’ye göre bu anlaşma; çevreyi koruma ölçütleri, insan ve işçi hakları kuralları net bir biçimde çizilmiş olan AB'nin bu konularda savunduğu değerleri, ekonomi aracılığıyla küreselleştirmeyi ve Çin’i bu sürece dahil etmeyi amaçlamaktadır.
Çin ile geliştirilen ticari ilişkiler konusunda Batı’da önemli görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Her ülke kendi çıkarlarına uygunluğu doğrultusunda Çin ile ilişkilerine devam etmektedir. ABD’de yönetim değişikliğinin yaşandığı bu dönemde, AB-Çin anlaşmasının ABD için anlamı özellikle önem taşımaktadır. ABD’nin eski Donald Trump yönetimi sırasında ABD ile ticari ilişkilerinde çeşitli sorunlar yaşayan Çin, 5G teknolojisi ve Huawei’nin faaliyetlerine yönelik kısıtlamalarla karşılaşmıştı. Pekin’in dikkati şimdi yeni Joe Biden yönetimi ile ilişkilerin alacağı biçime çevrilmişken AB ile üzerinde uzlaşılan anlaşma özellikle dikkat çekicidir.[8] Ocak ayında başkent Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü “Trump döneminde ikili ilişkilerde yakılan köprülerin yeniden inşa edilmesi, bozulan yolların onarılması gerektiğini” belirterek Çin ve ABD ilişkilerinin Biden yönetimiyle birlikte bir an önce doğru yörüngeye girmesi yönünde büyük bir beklentinin olduğunu ifade etmiştir.[9]
Biden ve danışmanlarının anlaşma hakkındaki tepkileri henüz yoğunluk kazanmamakla beraber mutabakata varılmadan kısa bir süre önce, 22 Aralık 2020 günü, ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, ABD yönetiminin Avrupalı ortaklarla Çin’in uygulamaları hakkındaki ortak endişelere ilişkin istişareleri memnuniyetle karşılayacağı hakkında bir Twitter paylaşımı yapmıştır.[10] Ancak varılan uzlaşı gösteriyor ki üstü kapalı yapılan bu uyarı AB tarafından göz ardı edilmiştir. Anlaşmadan sonra Sullivan bir röportajında Biden yönetiminin Avrupalı müttefiklerle Çin ticaret uygulamalarıyla ilgili ortak bir gündem oluşturmak için aciliyetle görüşme isteğinde olduğunu belirtmiştir.[11]
AB ve ABD, Çin konusunda ortak stratejik ve politik hedefler paylaşmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri Çin’in insan haklarını ihlallerini durdurmaktır. Buna rağmen üzerinde uzlaşıya varılan AB-Çin yatırım anlaşması ilerleyen dönemde Biden yönetiminin AB’ye daha yakın olma çabalarını zayıflatabilir.[12] Ancak Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanı, AB'nin Çin ile uzlaşıya varılan yatırım anlaşmasını hata olarak kabul etmediğini belirterek, söz konusu anlaşmanın ABD’nin Çin ile hali hazırda sahip olduğu anlaşmanın benzeri olduğunu ve bütün taraflara eşit şartlar oluşturmakla ilgili olduğunu ifade etmiştir.[13] Dolayısıyla AB, Çin ile yapılan anlaşmanın onları ABD ile ekonomik anlamda eşitliğe yaklaştırdığını düşünmektedir. Ancak anlaşma hem AB’nin Çin karşısındaki karşılaştırmalı avantajına hem de ABD ile transatlantik ittifakına zarar verecek gibi görünüyor.
Ekonomik açıdan bakıldığında birincil kazananlar otomobil, kimya, iletişim ve sağlık endüstrileri, bankacılık ve ulaşım gibi çeşitli imalat ve hizmet sektörlerindeki büyük Avrupa firmaları olacaktır. Halihazırda Çin’de yerleşik bir konuma sahip olan büyük Alman ve Fransız şirketleri en büyük yararlanıcılar olarak görülmektedir. Jeopolitik düzeyde, en büyük kazanan ise Çin’dir. Anlaşma, Çin’i ABD ile ticaret savaşından geri çekilmekten kurtaracaktır. Anlaşmanın kaybedenleri, ise Çin’deki insan hakları ve işçi hakları savunucuları ile ABD-AB transatlantik ilişkisinin onarılmasını ve güçlendirilmesini savunanlar olmuştur.[14] AB-Çin yatırım anlaşması liberalleşme ve jeo-stratejik yönlerden büyük önem taşımaktadır. Anlaşmanın getireceği küresel etkiler merakla beklenmektedir.
*Fotoğraf: Deutsche Welle
[1] “AB ile Çin’den tarihi ticaret anlaşması”, Deutsche Welle Türkçe, 30 Aralık 2020, https://www.dw.com/tr/ab-ile-%C3%A7inden-tarihi-ticaret-anla%C5%9Fmas%C4%B1/a-56099560
[2] Ata Ufuk Şeker, “AB ve Çin yatırım anlaşmasında uzlaştı”, Anadolu Ajansı, 30 Aralık 2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-ve-cin-yatirim-anlasmasinda-uzlasti/2093800
[3] “AB ile Çin arasında yatırım anlaşması imzalandı”, Bloomberg HT, 30 Aralık 2020, https://www.bloomberght.com/ab-ile-cin-arasinda-yatirim-anlasmasi-imzalandi-2271709
[4] Sofia Baruzzi, “EU, China Reach Agreement on Investments in Principle: What Does it Mean for Businesses”, China Briefing, January 14, 2021, https://www.china-briefing.com/news/eu-china-reach-agreement-on-investments-in-principle-what-does-it-mean-for-businesses/
[5] Hüseyin Koyuncu, “AB ile Çin arasında 6 yıl süren müzakerelerin ardından varılan yatırım anlaşması imzalandı”, Euronews, 30 Aralık 2020, https://tr.euronews.com/2020/12/30/ab-ile-cin-aras-nda-6-y-l-suren-muzakerelerin-ard-ndan-var-lan-yat-r-m-anlasmas-imzaland
[6] “AB ile Çin’den tarihi ticaret anlaşması”.
[7] “Merkel’den Çin’e üstü kapalı ticaret mesajı”, Dünya Haber Merkezi, 26 Ocak 2021, https://www.dunya.com/dunya/merkelden-cine-ustu-kapali-ticaret-mesaji-haberi-608558
[8] Ceyda Karan, “Çin belki de son yatırım anlaşmasıyla tarihindeki en geniş imtiyazları AB’ye verdi”, Sputnik Türkiye, 4 Ocak 2021, https://tr.sputniknews.com/ceyda_karan_eksen/202101041043518900-cin-belki-de-son-yatirim-anlasmasiyla-tarihindeki-en-genis-imtiyazlari-abye-verdi/
[9] Fuat Kabakcı, “Çin yeni ABD Başkanı Biden'ı ikili ilişkileri onarmaya çağırdı”, Anadolu Ajansı, 21 Ocak 2021, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cin-yeni-abd-baskani-bideni-ikili-iliskileri-onarmaya-cagirdi/2118213
[10]Steven Erlanger, “Will the Sudden E.U.-China Deal Damage Relations With Biden?”, NY Times, January 18, 2021, https://www.nytimes.com/2021/01/06/world/europe/eu-china-deal-biden.html
[11] Ibid.
[12] Mercy A. Kuo, “What Does the EU-China Investment Deal Mean for US-EU Relations?”, The Diplomat, January 12, 2021, https://thediplomat.com/2021/01/what-does-the-eu-china-investment-deal-mean-for-us-eu-relations/
[13] “Lagarde: Ekonomik toparlanma gecikebilir”, Dünya Haber Merkezi, 25 Ocak 2021, https://www.dunya.com/kuresel-ekonomi/lagarde-ekonomik-toparlanma-gecikebilir-haberi-608400
[14] Ibid.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
QUAD: HİNT-PASİFİK BÖLGESİ İÇİN DÖNÜM NOKTASI
Şevval Beste GÖKÇELİK 06.04.2021 -
DOLARIN KÜRESEL FİNANSTAKİ BASKIN ROLÜ DEĞİŞİYOR MU?
Şevval Beste GÖKÇELİK 26.04.2022 -
UKRAYNA’DAN “YERLİ HALK STATÜSÜ” KARARI
Şevval Beste GÖKÇELİK 03.08.2021 -
TÜRK KONSEYİ’NDEN TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI’NA
Şevval Beste GÖKÇELİK 15.11.2021 -
TÜRK KONSEYİ İLE ARTAN ORTAKLIK
Şevval Beste GÖKÇELİK 20.10.2021
-
AVİM “11. ASYA-AVRUPA ZİRVESİ ÖNCESİ MOĞOLİSTAN’DAKİ MEVCUT DURUM, MOĞOLİSTAN’IN BÖLGESEL POTANSİYELİ VE TÜRK-MOĞOL İLİŞKİLERİ” BAŞLIKLI BİR KONFERANS DÜZENLEMİŞTİR
AVİM 19.01.2016 -
FRANSIZ LAFARGE ŞİRKETİNİN TERÖRİZME DESTEĞİ VE FRANSA
Hazel ÇAĞAN ELBİR 24.10.2022 -
TÜRKİYE – ERMENİSTAN İLİŞKİLERİ
Alev KILIÇ 05.02.2013 -
İRAN’IN ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ ÜYELİĞİNE KABULÜ
Gülperi GÜNGÖR 24.09.2021 -
RADİKAL ERMENİ MİLLİYETÇİLİĞİNİN VE TÜRK DÜŞMANLIĞININ MEŞRULAŞTIRILMASININ BİR BAŞKA ÖRNEĞİ: SUMPAD BOROYAN
Ahmet Can ÖKTEM 12.10.2020
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS