Türkiye Ermenileri Patriği seçim süreci ve bununla ilgili tartışmalar, 2008 yılında Patrik II. Mesrob Mutafyan’ın hastalanarak görevini yapamaz hale gelmesiyle başlamış ve günümüzde de hâlâ çözüme ulaşamamıştır. AVİM’de bu konuda çıkan en son yazıda, patrik seçim sürecinde seçimlerin yapılmasına yaklaşılmış olduğunu belirtmiştik.[1] Ancak söz konusu yazıdan bu yana seçim sürecinde yine tartışmalı bir gelişme gündeme gelmiştir.

Patrik II. Mesrob’un hastalığı sebebiyle patrik makamının yetkilerini sürdürmekte olan Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan, patrik seçiminin ilerlemesi açısından 24 Mayıs’ta Patrik Genel Vekilliği görevinde istifa ettiğini ve artık sadece Patrikhanenin günlük yürütme işleriyle ilgileneceğini açıklamıştı. Ancak ilerleyen günlerde Ateşyan, Devletten daha resmî belge gelmediğini belirterek, 24 Mayıs’ta açıkladığı istifasını resmen yürürlüğe sokmamıştır. Patrik seçim sürecini yürütmekle görevlendirilmiş olan Almanya’daki Ermeni topluluğunun ruhani lideri (geçtiğimiz günlerde bu görevini devretmiştir) ve Kayyum (Er. Değabah) Başepiskopos Karekin Bekçiyan ise, kendisinin artık Kayyum görevine başlamasıyla beraber Ateşyan’ın Patrik Genel Vekilliği görevine son vermesi gerektiğini savunmuş, bunu yapmaması halinde ise Patrikhane Ruhaniler Genel Meclisi tarafından görevinden alınabileceğini belirtmiştir. Nitekim 28 Haziran’da Kayyum Bekçiyan başkanlığında Patrikhane Ruhaniler Genel Meclisi toplanmış ve oy çokluğuyla Aram Ateşyan’ın Patrik Genel Vekilliği görevini sonlandırma kararı vermiştir. Oylama öncesinde Bekçiyan “Patrik seçiminin sağlıklı yürümesi ve bu süreçte doğabilecek yanlış anlamaların önlenmesi amacıyla”[2] Ateşyan’ın makamından istifa etmesi gerektiğini iddia etmiştir. Ateşyan ise istifa etmeyeceğini, ancak Ruhaniler Genel Meclisi’nin görevden alma konusunda alacağı karara saygı göstereceğini ifade etmiştir.

Ancak bu kararın içinde soru işaretleri yaratacak bir unsur bulunmaktadır. Karar sonrası yapılan açıklamada şu ifade edilmiştir:

“Patriklik Kaymakamı seçimi yapılması sebebiyle yeni Patrik seçilene kadar, Kilisemiz kadim geleneklerine göre Patriklik Makamı’nın yönetim ve temsiliyet açısından tek yetkilisi Patriklik Kaymakamı Başepiskopos Karekin Bekçiyan’dır...”[3]

Kısacası bu kararla sadece Ateşyan’ın Patrik Vekilliği görevi sonlandırılmamış, aynı zamanda Kayyum Bekçiyan’a Patrik Vekilliği yetkileri verilmiştir. Oysa Kayyumluk, Patrik Vekilliği görevini yerine getirmek için değil, patrik seçiminin yürütülmesi için oluşturulan bir makamdır. Dolayısıyla Ruhaniler Genel Meclisi kararıyla Bekçiyan adeta bir güç kapma girişiminde bulunmuş, diğer bir deyişle kendisini seçilmesinin esas amacı dışına taşan yetkilerle donatma girişiminde bulunmuştur.

Bu aşamada şu soruların sorulması gerekmektedir:

Seçime gidilen süreçte Aram Ateşyan’ın Patrik Vekilliğinin devam etmesi şayet “yanlış anlamalara” sebep olacaksa, Ruhaniler Genel Meclisi kararıyla yaratılan güç kapma girişimi yanlış anlamalara sebep olmayacak mıdır?

Gelinen noktada Bekçiyan’ın, makamını kötüye kullanmakla eleştirdiği Ateşyan’dan ne gibi bir farkı kalmıştır?

Olağanüstü yetkilerle donatılmış Bekçiyan’ın bir yandan patrik seçimi sürecini düzenlemekle görevliyken bir yandan da patrik seçiminde aday olması (zira Bekçiyan’ın ismi hep aday olarak geçmektedir ve kendisinden bu konuda bir yorumlama gelmemiştir) adil bir durum olarak kabul edilebilir mi?

Bu zamana kadar her fırsatta Ateşyan’ı eleştiren ve Bekçiyan’ın yücelten Agos gazetesinin bu duruma sessiz kalması, hatta onaylaması nasıl izah edilebilecektir?

Son olarak, bu kuşku uyandıran koşullarda yapılan bir patrik seçimine gerekli resmi onay verilecek midir?

AVİM gelişmeleri bu eleştirel bakışla izlemeye devam edecektir.

*Fotoğraf: Agos