Ermeni Apostolik Kilisesi Doğu Piskoposluğu internet sitesindeki “This Week in Armenian History” (“Ermeni Tarihinde Bu Hafta”) sayfasında yayınlanan Sose “Mayrig” Vartanian’a ait kısa biyografi radikal Ermeni milliyetçiliği zihniyeti konusunda farklı bir izahat imkânı sunmaktadır. Bayan Sose “Mayrig” Vartanian ve iki oğlu ünlü bir Taşnak fedaisi olan Serop Aghpyur’un ailesidir. Bayan “Mayrig” 1890’larda Ermeni Devrimci Federasyonu’na - EDF (Taşnaksutyun) dahil olmuştur. Bayan “Mayrig”in biyografisinde kayıtlı tüm unsurların Ermeni okuyucularda, ilham ve sempati duyguları yaratacak şekilde hazırlanmış olduğu dikkat çekmektedir.
Taşnakların Sose’ye “Mayrig” (Anne) soyadını vermelerinin Ermeni gençlerine gösterdiği anne şefkatinden kaynaklandığı ifade edilmektedir. Söz konusu açıklamaya göre, EDF üyeleri kendilerini geniş bir aile olarak görmektedir. Diğer yandan, Taşnakların, Müslüman ailelerin canlarını, mallarını, topraklarını almaya ant içmiş bir “aileyi” oluşturdukları unutulmamalıdır. Davalarını savunmayan Ermenileri de düşman olarak kabul ettikleri tarihi arşivlerde kayıtlıdır.
Biyografide vurgulanan Serop’un “Çocuklar, ekmeksiz kalabilirsiniz, ama silahsız kalmayınız” sloganı Ermeni tezi açısından hayli açıklayıcıdır. Ermeni tezini savunanların yanında Ermeni meselesinin tarihine yabancı kişilerin, Serop’un sloganının Ermeni çocukların güvenliğini öne çıkaran bir anlayışı yansıttığını düşünmeleri mümkündür. Ancak Taşnakların silahlı faaliyetleri göz önünde bulundurulduğunda, böylesi bir sloganın, güvenlik için değil, nefrete, şiddete, teröre yatkınlık gösteren bir radikal zihniyetten kaynaklandığı ortaya çıkmaktadır. Taşnaklar Türkleri düşman olarak yansıtırken, kendilerini bir yandan kahraman, diğer yandan da Türk zulmünün kurbanları olarak telakki etmektedirler. Biyografide geçen “Kemalist tehlike”, “Van’ın kahramanca savunulması”, “Türk ve Kürt saldırılarına karşı meşru müdafaa”, “Türk ile Kürt adaletsizlikleri ve zorbalıkları” gibi tanımlamalar radikal Ermeni zihniyetini özellikle yansıtmaktadır.
Taşnak militanların prensip olarak evlenmedikleri veya ailelerinden uzak durdukları biyografide belirtilmektedir. Bayan Sose ve ailesi örneği her ne kadar istisnai bir durum teşkil etse de, radikal Ermeni anlatısında bu aileyi öne çıkarma biçimini, sıradışı ve ilham veren bir hikâye anlatma çabası olarak görmek mümkündür. Sose ve ailesinin faaliyetleri aktarılırken, mücadele ve fedakârlık temalarına vurgu yapılmaktadır. Bununla beraber, Sose’nin ailesini kaybettiği 1899 yılındaki çatışma ve sonrasının dile getiriliş biçimi okuyucuların duygularına hitap etme çabası olarak görülmelidir.[1]
Bayan Sose’yi konu alan çevrimiçi kaynaklar oldukça sınırlı gözükmektedir. İlginçtir ki, Ermeni Apostolik Kilisesi sitesindeki biyografisinde, Bayan Sose’nin oğullarını 1899 yılında Türk ve Kürt kuvvetleri ile girdiği çatışmada kaybettiği belirtilirken, Ermeni Yardım Derneği’nin sitesinde Sose’nin oğullarının 1915 Olaylarından sağ kurtulamadıkları yazılmıştır.[2] Bu iki sitenin Bayan Sose’nin oğullarının ölümünü anlatan olayların arasında epeyce uzunca bir zaman farkı vardır. Bu bağlamda ilginç bir çelişki gözükmektedir.
Armenian Relief Society (Ermeni Yardım Derneği - ABD) Dağlık Karabağ’da “Mayrig”in anısına “Sose” adlı kreşler grubunu kurmuştur. Bayan Sose’nin adı ayrıca bir Ermeni film festivaline verilmiştir. Ermenistan ve Diasporada yaşayan radikal Ermenilerin Türklere karşı şiddet ve terör faaliyetleri yürütmüş olan Taşnak, Hınçak ve Ramgavar Ermenilerini kahraman olarak kabul ederek anma törenleri düzenlemeleri yıllardır devam eden çarpıcı bir Ermeni geleneğidir. Türklere karşı bölücülük çabalarında kendine yer yapan Bayan Sose adına kreşler grubu kurulması Ermeni çocuklarının zihinlerine nefret tohumlarını ekme girişimlerinin bir başka örneğini oluşturmaktadır.
Bir başka açıdan bakıldığında, Bayan Sose Vartanian’nın hikayesinin, şiddet ve Türk düşmanlığı üreten radikal Ermeni milliyetçiliğinin köklerinin Sevk ve İskân Yasası’nın çok daha öncesine gittiğini gösteren bir örnek oluşturduğu görülecektir. Ermeni radikaller, kadınlar ve erkekler bir arada, Türk düşmanlığını benimseyerek, Türk halkına savaş meydanlarında ve savaş dışında saldırmışlardır. Biyografide kadın – erkek arasındaki Ermeni davası dayanışmasının mücadele, fedakârlık ve fazilet adına gerçekleştirildiği ileri sürülmekle birlikte, nefret ve bölücülüğe hizmet ettiği açıktır. Türkler için düşman izlenimi verilmesi, kadın ve erkek Ermeni radikallerin çocuklar nezdinde kahraman olarak tanıtılması, Türk yöneticilerin “zulmeden düşman” olarak yansıtılması, radikal Ermenilerin uygulamakta olduğu algı yönetimi gelenekleri arasında yer almaktadır. Söz konusu algı yönetiminin uzun ve etkili bir geçmişe sahip olduğu ne yazık ki acı bir gerçektir.
*Fotoğraf: Sose Vartanian
[1] "Death Of Sose Mayrig (February 9, 1953)", The Eastern Prelacy of the Armenian Apostolic Church, erişim tarihi 5 Şubat 2021, http://www.armenianprelacy.org/
[2] “ARS Sosseh Kindergartens”, Armenian Relief Society of Western USA, erişim tarihi 8 Şubat 2021, https://arswestusa.org/campaigns/armenia-artsakh/
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
SOSE “MAYRİG” VARTANİAN: RADİKAL ERMENİLER İÇİN BİR “KAHRAMAN SAVAŞÇI ANNE”
Ahmet Can ÖKTEM 17.02.2021 -
ERMENİ APOSTOLİK KİLİSESİ’NİN ABD DOĞU PİSKOPOSLUĞU İHANETİ ANLATIYOR
Ahmet Can ÖKTEM 18.05.2021 -
SİVASLI MURAD - PEK TANINMAYAN, TARTIŞMALI BİRKAÇ KAYNAKTA TASVİR EDİLEN BİR ERMENİ FEDAİSİ
Ahmet Can ÖKTEM 17.06.2022 -
ERMENİ DEVRİMCİ FEDERASYONU’NUN KURUCULARINDAN VE ERMENİ TERÖRİZMİNİN ÖNCÜLERİNDEN KRİSTAPOR MİKAELYAN
Ahmet Can ÖKTEM 08.04.2021 -
1915 VAN İSYANI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME – ÖNCESİ VE SONRASI, GÖRÜŞLER VE ÇARPITMALAR
Ahmet Can ÖKTEM 14.09.2021
-
FRANSIZ SENATOSU KARARI
Ömer Engin LÜTEM 05.05.2011 -
TÜRKİYE VE GÜMRÜ’DEKİ RUS ÜSSÜ
Ömer Engin LÜTEM 10.02.2014 -
DÜNYA EKONOMİSİNİN YÖNÜ, AVRASYA VE TÜRKİYE
Alev KILIÇ 22.11.2012 -
24 NİSAN’DAN SONRA
Ömer Engin LÜTEM 11.05.2015 -
ORTODOKS KONSİLİ 1200 SENEDEN SONRA TEKRAR TOPLANIYOR
Mehmet Oğuzhan TULUN 09.04.2014
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS